193 / 561
Türk Hukukunda Anayasa Mahkemesi Kararlarının Geriye Yürümezliği Sorunu...
192
yürümemesi kuralını iptal kararından önce yapılmış hukuksal işlem-
lerden kaynaklı kazanılmış hakların muhafazasına yöneliktir.
26
Ancak
iptal edilen kanunlardan dolayı hakları ihlal edilenler bakımından,
hakların geri elde edilebilmesi bakımından iptal kararlarının geriye
yürümesi gerekmektedir.
B. GERİYE YÜRÜMEZLİK SORUNU ve UYGULAMADA
YAŞANAN SORUNLAR
a. Geçmişe Yürümezliğin Temel Dayanakları
aa. Genel olarak
Anayasada, kazanılmış hakları, hukuksal güvenliği ve istikrarı
ortadan kaldırıcı ya da toplumun adalet anlayışını zedeleyici sonuç-
lar doğmasından kaygı duyulması nedeniyle, iptal kararlarının geriye
yürümezliği ilkesi kabul edilmiştir. Kabul etmek gerekir ki, hukuki
güvenlik ve hukuki istikrar açısından geriye yürümezlik ilkesi tercih
edilebilir bir yoldur. Zira bireyler, kurumlar, hatta devlet organları-
nın söz konusu yasa yürürlükteyken ona güvenerek bir takım hukuki
işlemler yapmış olması ve bu işlemlerin bir takım sonuçlar ortaya çı-
karması mümkündür. Bu noktada Anayasa Mahkemesi kararıyla bu
yasa geçmişe yönelik olarak, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iptal
edilecek olursa, yasanın yürürlükte olduğu süre içerisinde ona güve-
nerek işlem ve eylemlerde bulunanların hukuk sistemine güveni sar-
sılabilir.
27
Nitekim Anayasa Mahkemesi 12.12.1989 tarih ve 1989/11 esas
1989/48 karar
sayılı kararında, “ Türk Anayasa sisteminde Devlete
güven ilkesini sarsmamak ve ayrıca Devlet yaşamında karmaşaya ne-
den olmamak için iptal kararlarının geriye yürümezliği kuralı kabul
edilmiştir. Böylece hukuksal ve nesnel alanda sonuçlar doğurmuş bu-
lunan durumların iptal kararlarının yürürlüğe gireceği güne kadarki
dönem için geçerli sayılması sağlanmıştır…” demek suretiyle geriye
yürümezliğin gerekçesini ortaya koymuştur.
26
Teziç, (Anayasa) s. 264-265; Özkan Tikveşli, Mukayeseli Hukukta ve Türk
Hukukunda Anayasa Yargısı, İzmir 1978, s. 208-209.
27
Levent Gönenç, “Yasaların Anayasaya Uygunluğunun Denetimi ve Anayasa
Yargısı”, Anayasa Çalışma Metinleri 2, Tepav, Ankara 2010, s. 15.