253 / 561
Bir Ceza Muhakemesi Hukuku İşlemi Olarak Adli Arama...
252
uygun olup olmadığı, meşru bir amacı olup olmadığı ve demokratik
bir toplumda gerekli olup olmadığı belirlenecektir.
11
AİHM önüne ge-
len uyuşmazlıklarda arama bakımından bir takım genel prensipler ge-
tirmiştir. AİHM içtihadına göre, Sözleşmeci Devletler bazı suçlar için
maddi delil toplamak amacıyla arama yapma gibi tedbirlerin gerekli
olduğuna karar verebilir. AİHM, böyle durumlarda, müdahaleyi haklı
göstermek için ileri sürülen gerekçelerin alaka ve yeterliliği ile orantı-
lılık ilkesine uygunluğunu denetlemektedir.
12
Bu noktada AİHM, ön-
celikle iç hukuktaki yasa ve ilgili uygulamaların bireyleri uygun ve
etkili bir şekilde suiistimallere karşı güvence altına aldığından emin
olmalıdır. AİHM, daha sonra ihtilaflı müdahalenin, pratikte, izlenen
amaçla orantılı olup olmadığını belirlemek için her davanın özel ko-
şullarını incelemektedir.
13
Bunu yaparken de aramayı gerektiren su-
çun ciddiyeti, arama emrinin çıkarılma koşulları ve ne şekilde çıkarıl-
dığı, özellikle aramadan önce elde bulunan diğer delil unsurları, yine
özellikle arama yapılacak yerin niteliği ve müdahalenin mantık dışı
etkileri olmaması amacıyla alınan önlemler bakımından arama emri-
nin içeriği ve kapsamı ve son olarak da aramanın hedef aldığı kişinin
itibarı üzerindeki olası yankıları gibi kıstasları dikkate almaktadır.
14
Bu çerçevede AİHM, Türkiye aleyhine verdiği bir kararında müdaha-
lenin izlenen meşru amaçla makul bir orantı göstermediği sonucuna
varmıştır.
15
Burada gözden kaçırılmaması gereken husus, AİHS’in
bireylere temel hak ve özgürlükler tanıyan normlarının, Türk Mah-
kemeleri tarafından doğrudan uygulanabilir üstün nitelikteki hukuk
kuralları olduğu ve bu kapsamda AİHM içtihatlarının arama tedbiri
uygulanırken mutlaka göz önünde tutulması gerekliliğidir.
11
Ursula Kilkelly, “The right to respect for private and family life: A guide to the
implementation of Article 8 of the European Convention on Human Rights”, Hu-
man rights handbook No:I, Council of Europe, 2003, s. 23 vd.
12
Bkz. Funke v. Fransa (Başvuru No: 10828/84 Karar Tarihi: 25 Şubat 1993); Cre-
mieux v. Fransa (Başvuru No: 11471/85, Karar Tarihi: 25 Şubat 1993); Miailhe v.
Fransa (Başvuru No: 12661/87, Karar Tarihi: 25 Şubat 1993)
13
Bkz. Camenzind v. İsviçre (Başvuru No: 21353/93 Karar Tarihi: 16 Aralık 1997)
14
Bkz. Buck v. Almanya (Başvuru No: 41604/98 Karar Tarihi: 28 April 2005).; Smir-
nov v. Rusya (Başvuru No: 71362/01 Karar Tarihi: 07 Haziran 2007).; Funke v.
Fransa (Başvuru No: 10828/84 Karar Tarihi: 25 Şubat 1993).; Camenzind v. İsviçre
(Başvuru No: 21353/93 Karar Tarihi: 16 Aralık 1997).; Niemietz v. Almanya (Baş-
vuru No: 13710/88 Karar Tarihi: 16.12.1992).; Chappell v. Birleşik Krallık( Başvu-
ru No: 10461/83 Karar Tarihi: 30 Mart 1989).
15
Bkz. Aydemir v. Türkiye (Başvuru No: 17811/04 Karar Tarihi: 24 Mayıs 2011).