Dergi(124)

TBB Dergisi 2016 (124)

Yeşim YILMAZ

255

Aramanın yapılabilmesi, makul şüphenin bulunması (üçüncü ki-

şiler açısından olayların varlığı), hâkim kararı veya yetkili merciin ya-

zılı emrinin bulunması ile birlikte kişi, zaman ve yer bakımından bir

takım şartlara tabidir. Bu çerçevede arama koruma tedbiri bakımın-

dan Anayasa ve kanunlarda getirilmiş koşullar yanında, ona hâkim

olan ilkelere de uyulmalıdır.

Zira Anayasa’da ve kanunda düzenle-

nen şartlara, sınırlamalara ve ilkelere uygun olmayan arama işlemi

hukuka aykırı olacak ve aramadan elde edilen deliller de hukuka aykı-

rı delil niteliği taşıyacaktır. En önemli delil elde etme yöntemlerinden

biri olan arama koruma tedbirinin hukuka uygun olarak gerçekleşti-

rilmesi Türk Ceza Adaleti sisteminde kişiler aracılığıyla delile ulaşma

anlayışının terk edilmesi ve delilden şüpheli ve sanığa ulaşma anlayı-

şının benimsenmesi bakımından da son derece önemlidir.

B. Hukuki Nitelik

Arama, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun “Koruma

Tedbirleri” başlıklı Dördüncü Kısmında “Arama ve Elkoyma” başlık-

lı Dördüncü Bölümde düzenlenmiştir. Dolayısıyla kanun aramanın

hukuki niteliğini koruma tedbiri olarak belirlemiştir. Doktrinde de,

aramanın kişi dokunulmazlığı, özel hayat ve özel olarak da konut

dokunulmazlığına yönelik bir koruma tedbiri olduğu kabul edil-

mektedir.

Zira koruma tedbirlerinin önkoşulları ve özellikleri olan

kanunla düzenlenmiş olma, geçici olma, araç olma, zorlama, gecik-

mede sakınca, görünüşte haklılık ve orantılılık ilkesi arama tedbi-

ri bakımından da geçerlidir.

Bununla birlikte, doktrinde bir görüş

tarafından aramanın koruma tedbiri niteliğinde bulunmadığı, delile

ulaşmak için başvurulan bir araştırma vasıtası olduğu, ancak bu ka-

bulün aramanın koruma tedbirlerine paralel olarak düzenlenmesini

engellemeyeceği ve koruma tedbirleri için öngörülen bütün teminat-

ların arama işlemi bakımından da kabul edilmesinin zorunlu olduğu

iddia edilmiştir.

Özbek, Arama, s. 154. Aramaya hakim olan ilkeler için ayrıca bkz. Özbek, Arama,

s.22 vd.

Öztürk ve Diğerleri, s. 471 vd.

Koruma tedbirlerinin ortak özellikleri için bkz. Centel-Zafer, s. 320 vd.; Hakeri-

Ünver, s. 328 vd.; Öztürk ve diğerleri, s. 420 vd.

Centel-Zafer, s. 389.