257 / 561
Bir Ceza Muhakemesi Hukuku İşlemi Olarak Adli Arama...
256
Koruma tedbirlerini ortak bir paydada toplamak bakımından
birtakım ortak özellikler belirlenmiştir. Ancak koruma tedbirlerinin
esasında zorlama özelliği var olmakla birlikte bütün koruma tedbir-
lerinde zor bulunmamakta, bazen herhangi bir zorlama olmasa da
temel hak ve özgürlüklerin sınırlanması, işleme koruma tedbiri nite-
liği vermektedir. Örneğin, iletişimin denetlenmesi, teknik araçlarla
izleme gibi tedbirler bireyler üzerinde bir zorlama etkisi yaratmasa
da onun temel haklarına müdahale teşkil etmekte ve koruma tedbiri
niteliğini korumaktadır.
25
Arama tedbiri de ceza muhakemesinde baş-
vurulan diğer tedbirler olan yakalama ve tutuklama gibi bazı koruma
tedbirlerinden özellikle amacı bakımından ayrılmaktadır. Yukarıda
da ifade edildiği üzere, arama, şüpheli veya sanığın yakalanması, mü-
sadereye konu olan eşyanın ele geçirilmesi ve özellikle de delil elde
edilmesi amacıyla yapılmaktadır. Dolayısıyla yakalama ve delil elde
etme gibi ikili özellik taşıması nedeniyle aramanın diğer bazı koruma
tedbirlerinden ayrıldığını kabul etmek gerekir.
26
Bu bakımdan koruma
tedbiri kavramı yerine Alman Hukuku’nda tercih edilen “temel hak
müdahaleleri”
27
teriminin kullanılması daha yerinde gözükmektedir.
Zira bahsi geçen tedbirlerinin tamamının ortak ve belirleyici özelliği
temel haklara müdahale niteliği taşımalarıdır.
C. Koşulları
1.
Aramada Şüphe Şartı
a. Şüpheli ve Sanık Bakımından
Aramanın kapısını açan anahtar olarak nitelendirebileceğimiz
arama yapılabilmesinin hukuka uygunluğunun ön koşulu, aramanın
makul şüpheye dayanmasıdır. Aramanın yapılabilmesi için gerekli
olan şüphe CMK m. 116 uyarınca makul bir şüphedir.
Makul şüpheye ilişkin açıklamalara geçmeden önce ifade etmek
gerekir ki, 21.2.2014 tarihli ve 6526 sayılı Kanun’un 9. maddesiyle 116.
maddede yer alan “makul” ibaresi “somut delillere dayalı kuvvetli”
25
Hakeri-Ünver, s. 328.; Öztürk ve Diğerleri s. 419 dn. 2.
26
Özbek ve Diğerleri, s. 347.
27
Bkz. Özbek ve Diğerleri, s. 278.; Centel-Zafer, s. 319.; Öztürk ve diğerleri, s. 419
dn.2.