Dergi(124)

259 / 561

Bir Ceza Muhakemesi Hukuku İşlemi Olarak Adli Arama... 258
he ettiği eşyanın niteliği gibi sebepler göz önünde tutularak belirlenir. Makul
şüphede, ihbar veya şikâyeti destekleyen emarelerin var olması gerekir. Belir-
tilen konularda şüphenin somut olgulara dayanması şarttır. Arama sonunda
belirli bir şeyin bulunacağını veya belirli bir kişinin yakalanacağını öngörmeyi
gerektiren somut olgular mevcut bulunmalıdır.”
Makul şüphe akla uygun şüphedir,33 kuşkusuz delillere ve gerçek-
liklere dayanmalı,34 objektif bir anlam içermeli ve fiilin o kişi tarafın-
dan işlendiğinin kabul edilebilir olmasını sonuçlamalıdır.35 Doktrin-
de makul şüpheye ilişkin getirilen açıklamalara bakıldığında, makul
şüphenin yalın bir duygu, duyum veya tecrübe üzerine değil, somut
olgulara dayanan bir şüphe olması gerektiği hususu ön plana çıkmak-
tadır.36 Makul şüphe, aranılan kişi veya bir suç eşyasının aranacak yer-
de veya kişide bulunabileceği yönünde olgulara dayanan, ortalama
zekâya sahip bir kişinin duyabileceği seviyede bir şüphedir.37 O halde
33 Bahri, Öztürk, Mustafa Ruhan, Erdem, Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku,
Seçkin Yayınevi, 12. Baskı, Ankara, 2008, s. 590.
34 Nevzat Toroslu, Metin Feyzioğlu, Ceza Muhakemesi Hukuku, Savaş Yayınevi, 10.
Baskı, Ankara, 2012, s. 244.
35 Özbek ve Diğerleri, s. 357-358, dn. 170.
36 “Somut olayda katılan vekilinin şikayet dilekçesinde sanığın korsan kitap sattığı-
na dair delil ve emareden bahsedilmediği gibi genel, soyut nitelikte iddialara yer
verilmiştir. Sözü edilen dilekçede arama için makul şüpheyi haklı kılan unsurlar
yoktur. Şüphe belirli bir olguya dayanmamakta, sadece iddiadan ibaret düzeyde
kalmaktadır. Aranılacak kişi, aramanın nedenini oluşturan fiil de belli değildir…
Mahkumiyetini gerektiren delil bulunmayan ve aşamalarda suçu kabullenmeyen
sanığın beraatine bandrolsüz kitapların zoralımına karar verilmesi gerektiği gö-
zetilmeden mahkumiyetine karar verilmesi, kanuna aykırıdır.” Yargıtay 7. Ceza
Dairesi E. 2013/5178 K. 2013/23749 T. 27.11.2013 Erişim Tari-
hi: 12.3.2015
37 Makul şüphe, sıradan bir vatandaşın yapacağı değerlendirmeye dayanır. Makul
ve orta zekalı çok sayıda insanın, somut bir olguyu aynı yönde değerlendirebildik-
leri durumlarda, bu değerlendirme suç ile ilgili ise, makul şüphe vardır. Kunter,
Yenisey, Nuhoğlu, s. 1061. Makul şüphe esasen ABD’de mahkumiyet için gerekli
şüpheye yaklaşmaktadır. Makul şüphenin ötesinde kavramı Türk ceza muhake-
mesi sisteminde bulunmamakla birlikte, ABD’de jürinin “suçlu” kararı verebilme-
si için delillerin, maddi gerçeği “makul şüphenin ötesinde (beyond a reasonable
doubt)” ortaya koyması gerekmektedir. “Makul şüphenin ötesinde” standardı,
tüm jüri sistemi kullanan ülkelerde ceza yargılama sisteminin temel taşlarından
birisi olmasına rağmen, ne kanunlarda tanımı yapılmış ne de bu standarda nasıl
ulaşılacağı açıklanmış değildir. ABD ceza yargılamasında savcı, maddi gerçeğin
bulunmasına hizmet etmek gibi bir yükümlülüğe sahip olmayıp suçsuzluk kari-
nesinin bir sonucu olarak, sanığın suçunu öyle ispat etmelidir ki, delillerden ken-
diliğinden anlaşılabilen, makul şüphe kalmamalıdır. “Makul şüphe”den maksat,
jürinin, iddianın gerçek olduğuna vicdani şüphesizlikle kanaat edindiğini kesin
olarak söyleyememesidir. “Makul şüphenin ötesinde” standardı ABD ceza yar-