Dergi(124)

Serbest Bölgede İstisnaya Tabi İşçi Ücretlerinden Terkin Edilen Gelir Vergisi Tutarı...

422

Sorunun Yargılama Hukuku Boyutu

Yukarıda ortaya konan sorun, uygulamada iki ayrı tür davaya

konu olmaktadır. Bunlardan birincisi işçilerin istisna konusu tutarın

tahsili için işverenlere karşı açtığı alacak (eda) davasıdır. Üzerinde asıl

durmak istediğimiz ikinci dava türü ise, işverenlerin istisna konusu

tutarın işçiye ödenmesi gerektiği yönündeki teftiş raporlarına karşı aç-

tıkları davalardır. Bu ikinci grup, yargılama hukuku (davanın niteliği,

tarafları ve dava şartları) yönünden bir takım tartışmaları beraberinde

getirmekte, bu nedenle özel olarak irdelenmeyi gerektirmektedir.

4857 sayılı İş Kanunu’nun (İK) “devletin yetkisi” başlıklı 91. mad-

desi, devlete, çalışma hayatı ile ilgili mevzuatın uygulanmasını, denet-

leme ve teftiş etme görevi yüklemekte, bu görevin Çalışma ve Sosyal

Güvenlik Bakanlığı’na bağlı iş müfettişleri eliyle yapılacağını düzen-

lemektedir. “Yetkili makam ve memurlar” başlıklı İK 92. maddesi ise,

yukarıda sözü geçen görevin ifası için iş müfettişlerine, araştırma ve

inceleme yetkisi vermiş, ayrıca iş müfettişleri ile işçi şikâyetlerini in-

celemekle görevli bölge müdürlüğü memurları tarafından tutulan tu-

tanakların aksi kanıtlanıncaya kadar geçerli olacağını düzenlemiştir.

Daha da önemlisi devamla, “İş müfettişleri tarafından düzenlenen

raporların

ve tutulan tutanakların

işçi alacaklarına ilişkin kısımları-

karşı taraflarca otuz gün içerisinde yetkili iş mahkemesine itiraz edilebi-

lir. İş mahkemesinin kararına karşı

taraflarca

5521 sayılı Kanunun 8 inci

maddesine göre kanun yoluna başvurulabilir. Kanun yoluna başvurulması

iş

mahkemesince hüküm altına alınan işçi alacağının tahsiline

engel teşkil

etmez”

şeklindeki hükmü ile teftiş raporu çerçevesinde görülecek da-

vanın niteliği, tarafları ve izlenecek usulü yoruma ve tartışmaya açık

şekilde düzenlemiştir.

Bu nedenle, istisna konusu gelir vergisi tutarı-

Devletin yetkisi madde 91 - Devlet, çalışma hayatı ile ilgili mevzuatın uygulanma-

sını izler, denetler ve teftiş eder. Bu ödev Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na

bağlı ihtiyaca yetecek sayı ve özellikte teftiş ve denetlemeye yetkili iş müfettişle-

rince yapılır. (...)

Yetkili makam ve memurlar madde 92 - 91 inci madde hükmünün uygulanması

için iş hayatının izlenmesi, denetlenmesi ve teftişiyle ödevli olan iş müfettişleri,

işyerlerini ve eklentilerini, işin yürütülmesi tarzını ve ilgili belgeleri, araç ve ge-

reçleri, cihaz ve makineleri, ham ve işlenmiş maddelerle, iş için gerekli olan mal-

zemeyi 93 üncü maddede yazılı esaslara uyarak gerektiği zamanlarda ve işçilerin

yaşamına, sağlığına, güvenliğine, eğitimine, dinlenmesine veya oturup yatmasına