478 / 561
TBB Dergisi 2016 (124)
Hakan ALBAYRAK / Serkan AĞAR
477
si ya da hukuki durumun tekemmülü, kanunların vergiyi bağladıkları
olayın, dolayısıyla devletin vergi alacağının, diğer taraftan da yüküm-
lünün vergi borcunun sebebini oluşturur; bu alacağın ödenmesi ya da
ödetilmesine ilişkin idari işlemlerin içinde yer aldığı süreci başlatır.
169
Vergiyi doğuran olayın gerçekleşmesi ile birlikte, taraflar arasında ver-
gi borcu ilişkisi kurulur.
170
Dolayısıyla amme alacaklarının doğumu
için borçlunun malvarlığının olup olmaması önemli değildir. Önemli
olan vergiyi doğuran olayın gerçekleşmesidir. Verginin doğumu için
amme alacaklısı ile borçlu arasında bir hukuki işlemin tesisi zorun-
lu değildir.
171
Amme alacağı vergiyi doğuran olayın gerçekleşmesi ile
doğar. Oysa İİK’ya göre açılan tasarrufun iptali davalarında, Yargıtay
tarafından bu şartın getirilmesinin amacı, alacaklının borçlunun mal-
varlığına güvenerek hukuk işlem yaptığı varsayımıdır. Bu varsayımın
amme alacaklarına uyarlanması bir hayli güçtür. Zira vergilendirme
süreci tek yanlıdır. Eş anlatımla idarenin tek yanlı iradesini açıklaması
ile hukuki sonuçlarını doğurur.
172
İşlemlerin tek yanlılığının nedeni
kamu yararı dolayısıyla, özel hukuktakinin aksine, iradelerin eşitliği-
nin değil, kamusal iradenin üstünlüğünün söz konusu olmasıdır.
173
Bu
nedenle tasarrufun doğumundan sonra doğan amme alacakları için
de tasarrufun iptali davasının kamu idaresi tarafından açılabilmesi
mümkün olmalıdır. Zira kamu idaresi, bu idari işlemi tesis ederken
borçlunun malvarlığı ile ilgilenmez. Tek yanlı iradesi ile kamu gücü-
nü kullanarak vergiyi doğuran olayın meydana gelmesi ve kanundaki
şartların oluşması ile vergi borcu gerçekleşir. Buna rağmen Yargıtay,
İİK’ya ilişkin olarak kabul etmiş olduğu bu özel dava şartını 6183 sayılı
Kanun’a göre açılan tasarrufun iptali davaları için de kabul eder.
174
Ka-
naatimize göre İİK açısından dahi kanunda olmayan bu şartın yargı
kararları ile getirilmesi de isabetli olmamıştır.
169
Eren/Şişman, s. 780.
170
Eren/Şişman, s. 781.
171
Karakoç, Kamu İcra Hukukunda Tasarrufun İptali Davası, s. 397.
172
Eren/Şişman, s. 749.
173
Özay, İ.: Günışığında Yönetim. İstanbul 2002, s. 325.
174
“Dava 6183 sayılı Yasa’nın 24 ve devamı maddelerine dayalı olarak açılan tasar-
rufun iptali istemine ilişkindir. Tasarrufun iptali davalarında, borcun iptali iste-
nen tasarruftan önce doğması dava ön koşulu olup, mahkemece resen bakılması
gereklidir… O halde mahkemece yapılması gereken iş; 28.04.2005 tasarruf tarihi
itibariyle doğmuş olan vergi borcunun aslı ve ferileri konusunda alınacak ek rapor
sonucuna göre karar vermekten ibarettir. (Yarg. 17 HD, 24.2.2009, 2008/4557-871,
nak: Güneren, s. 1223.