Dergi(124)

Uluslararası Hukuk Açısından Sığınma, Göç, Nüfus Mübadelesi Vatansızlık...

528

Nansen

’in Yüksek Komiser olduğu iki savaş arasındaki dönemde,

etkin olan kurumlar yalnızca yardım amaçlı olarak çalışmakla kalma-

mış, sığınma konusuyla ilişkili olarak birden çok antlaşmanın imza-

lanmasına da önayak olmuştur

. Vatandaşlığını taşıdığı devletin (Çar-

lık Rusyası ile Osmanlı İmparatorluğu’nun dağılması, böylece birer

koruyucu devletin kalmamasına bağlı olarak) korumasından yoksun

kalan Ruslar ve Ermeniler’in yabancı ülkelere gitmeleri, gittikleri ül-

kede ise, kabul eden devlet korumasından yararlanmalarının güvence

altına alınması bu dönemdeki sığınmacı antlaşmalarının amacı ol-

muştur. Dolayısıyla bu antlaşmalarla, genel ve soyut, bir başka deyişle

herkes ve her zaman için geçerli olacak evrensel kuralların yaratılması

düşünülmemişti. Fakat o zaman gündemdeki sorun olan Rus ve Erme-

ni sığınmacılar konusuna çözüm getirilmesi amaçlanmıştı. Bu nedenle

sözkonusu antlaşmalar kısa sürede kadük olmuştur.

Bu dönemde Sığınmacılar Yüksek Komiserliği’nce kabul edilen

söylem, özellikle sayıları fazla ve dağıldıkları ülke sayısı yüksek olan

Rus sığınmacılara sağlanan koruma ve yardımın, devletler arasında

hakça paylaşılması, günümüzdeki söylemiyle ifade etmek gerekirse

“yük paylaşımı” yapılması yolundaydı. Anılan kavram, günümüzde

B.M. Sığınmacılar Yüksek Komiserliği tarafından da kullanılan sığın-

macı hukukunun sıklıkla kullanılması istenen yerleşik kavramların-

dan biridir

Günümüz örgüt yapılanmasından, bir başka deyişle

B.M. Sığın-

macılar Yüksek Komiserliği (UNHCR)

bütçesinden farklı olarak,

Milletler Cemiyeti döneminde, Nansen’in ofisine yılda birkaç bin İngi-

liz Poundu’ndan fazla akçalı kaynak verilmesi Milletler Cemiyeti’nce

dir. Sergei Diagilev’in dünya turneleriyle müzik, bale, moda ve estetik dünya-

sına önemli bir soluk getireceği bale kumpanyası “Balet Russe”ün Monako’da

kurulduğu, yaşadığı ve Dünyanın türlü ülkelerine turneler yaptığı dönemdir. Bu

yaratıcı dönemde, S. Rachmaninov, I. Stravinsky, C. Debussy gibi bestecilerin mü-

ziklerine bale yaratılır, Coco Chanel’in modadaki yaratıcılığına tanık olunur; (as-

len Polonya kökenli olan) Rus asıllı balerin Anna Pavlova ile (yine aslen Ukrayna

asıllı olan ancak Rus olarak tanıdığımız) balet Fyodor Nijinsky Ballet Russe içinde

ünlenir.

Documents from the League of Nations Archives, Refugee Survey Quarterly, Vol.

22, No. 1, 2003, UNHCR.

Günümüzde de geçerli olan yük paylaşımı (burden sharing) için bkz. S. Labman,

“Looking back, moving forward: The history and future of refugee protection”,

University of British Columbia Faculty of Law.