125

Mükellefin Özelge Yoluyla İzahat Talep Hakkı, Hukuki Sonuçları ve Bazı Tartışmalı Konular

150

yüzü mükellefiyetle ilgiliyse diğer yüzü haklarla ilgilidir.

Bu açıdan,

mükellef ile devlet arasındaki vergi ilişkisini, mükellef ile vergi idaresi

arasında şekli ve maddi her türlü ödev ve haklar ile birlikte ele almak

gerekmektedir.

Taraflar arasındaki eşitsizliğin üst düzeyde olduğu kamu hukuku

alanlarından birisi vergi hukuku olduğu için,

mükellef haklarının

anayasa ve yasalarla güvence altına alınması hayati öneme sahiptir.

Mükellef hakları; anayasa, uluslararası sözleşme, yasa, idari dü-

zenleyici işlemlerde yayılı asli ve tali bir dizi haklar bütününü ifa-

de etmektedir.

Bu anlamda mükellef hakları; anayasa, sözleşme,

yasa gibi bağlayıcı ve genelge, sirküler, özelge gibi yardımcı kaynak-

lar aracılığıyla hukuken vergi mükellefine tanınan, mükellefin dev-

letten, vergilendirme yetkisi çerçevesinde vergi hukuku kurallarını

oluştururken veya uygularken bir şeyi yapmasını veya yapmaması-

nı talep edebileceği haklardır.

Mükellef hakları Heper ve Dönmez

tarafından, vergi mükellefinin vergi ile ilgili muamelelerde kendini

korumak amacıyla ortaya koyabileceği iddialar, talepler ve durumlar

ile vergi mükelleflerine olumlu ya da olumsuz bir talepte bulunma

yetkisi veren ve ihlal edildiğinde hukuki korunma sağlayan haklar

şeklinde tanımlanmaktadır.

Yukarıda yer alan mükellef hakları tanımlamaları çerçevesinde

mükellefin izahat talep etme hakkı, pozitif nitelikli bir mükellef hak-

kıdır. Mükellefin talebi üzerine devletin ilgili birimlerinin bir eylemde

bulunması, mükellefe yazılı olarak cevap vermesi gerekmektedir.

Mükellefin izahat talep hakkı, idarede istikrar ve vergilemede ön-

görülebilirlik ilkelerinin bir gereği olarak görülmektedir.

İzahat talep

Recai Dönmez, “Yükümlü Hakları Ortaya Çıkış Nedenleri ve Bir Kavramlaştırma

Denemesi”,

Yaklaşım

, Nisan 2004, Sayı 136.

Tahir Erdem, 6009 Sayılı Kanun’la Yapılan Değişiklikler Sonrasında Vergi İncele-

mesi, Yaklaşım Yayıncılık, Ankara, 2011, s. 21.

Güneş Çetin, Mükellef Hakları ve Vergiye Gönüllü Uyum, (Yayımlanmamış Dok-

tora Tezi), Celal Bayar Üniversitesi SBE, Manisa 2010, s. 14.

Billur Yaltı, Vergi Yükümlüsünün Hakları, Beta, 2006, 1.Bası, İstanbul, s.3.

Fethi Heper ve Recai Dönmez, Vergi Hukuku, Anadolu Üniversitesi Yayınları,

Eskişehir, 2003, s. 126.

6009 sayılı Kanun’un 17 nci maddesinin gerekçesinden.