125

TBB Dergisi 2016 (125)

Hasan AYKIN

153

daki taleplere yaklaşımı, VUK’un 413 üncü maddesinde yer alan iza-

hat talep etme hakkının farklı niteliğine vurgu yapmaktadır. Gelir

İdaresi Başkanlığı sözlü veya yazılı olarak veya internet aracılığıyla,

3071 ve 4982 sayılı Kanunlar uyarınca yapılan talepleri izahat talebi

kapsamında değerlendirmemektedir.

Söz konusu taleplerin gereği,

Gelir İdaresi Başkanlığı’nın ilgili birimlerince ve ilgili mevzuat çerçe-

vesinde yerine getirilmektedir. Talebin niteliğinin tayininde, idarenin

yorumu belirleyici olmaktadır. Bu durum, izahat talep etme amacıy-

la yapılmış bazı başvuruların mahiyeti ve hukuki sonuçları farklı bir

usulle cevaplandırılması sonucunu ortaya çıkarabilecektir. Bu neden-

le, mükellef tarafından yapılan talebin niteliğinin net olmadığının de-

ğerlendirildiği durumlarda, idarece doğrudan inisiyatif kullanılmak

yerine, mükellefe yazı ile dönüş yapılmak suretiyle talebinin izahat

talebi mi, yoksa 3071 veya 4982 sayılı Kanunlar kapsamında bir talep

mi olduğu hususu açıklığa kavuşturulmalıdır. Bu suretle, mükellefe

kanunla tanınmış bir hakkın kullanımı sağlanmalıdır.

3. TÜRKİYE’DE ÖZELGE YOLUYLA İZAHAT TALEP ETME

HAKKI: TARİHSEL GELİŞİM VE UYGULAMA USUL VE

ESASLARI

Mükelleflerin izahat talep hakkı Türk vergi sistemine 1949 yılında

girmiş ve bazı değişikliklerle günümüze kadar varlığını korumuştur.

Aşağıda, mükellefin izahat talep etme hakkı, tarihsel süreçte geçirdiği

dönüşüm ve son düzenlemeler çerçevesinde şekillenen uygulama usul

ve esaslar açısından incelenmektedir.

3.1. Tarihsel Süreçte İzahat Talep Etme Hakkının Gelişimi

Mükelleflerin izahat talep hakkı ilk kez, vergilendirmeye ilişkin

usul hükümlerinin önemli bir bölümünü tek bir kanunda toplayan ve

büyük oranda Alman Vergi Usul Kanunu’ndan tercüme mahiyeti arz

eden, 5432 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun

390 ıncı maddesinde düzen-

lenmiştir.

Mükelleflerin İzahat Taleplerinin Cevaplandırılmasına Dair Yönetmelik, md. 8.

07.06.1949 tarih 5432 sayılı Vergi Usul Kanunu, 15.06.1949 tarih ve 7233 saylı Res-

mi Gazete’de yayımlanmıştır.