125

TBB Dergisi 2016 (125)

Ahmet M. GÜNEŞ

311

Amsterdam Antlaşması ile ABA’ya eklenen eski 6. maddenin 1.

fıkrası, ABA’nın 2. maddesine öncülük eden düzenlemeyi oluştur-

maktadır. Lizbon Antlaşması ile yürürlükten kalkan bu düzenlemede,

“Avrupa Birliği, üye devletlerin ortak ilkeleri olan özgürlük, demokrasi, insan

hakları ve temel özgürlüklere saygı ve hukukun üstünlüğü ilkeleri üzerine ku-

rulmuştur.”

hükmü yer almakta idi. Eski ve yeni düzenlemeler karşı-

laştırıldığında dikkat çeken ilk nokta, ABA’nın 2. maddesinde ilkeler

yerine değerlerden söz edildiğidir. İlke ve değer kavramları iki farklı

kategoriyi tanımlasa da, ilke yerine değer teriminin kullanılmasının

2. madde bağlamında söz konusu düzenlemenin etkisini zayıflatma-

dığını vurgulamak gerekir.

Bunların dışında, ABA’nın 2. maddesinin

Avrupa Birliği’nin dayandığı değerlere insan onuru, eşitlik ve azınlık-

lara mensup kişilerin haklarına saygı gösterilmesini de eklediği göze

çarpmaktadır. Dolayısıyla, Avrupa Birliği’nin esas aldığı değerlerde bir

artışın söz konusu olduğu ifade edilmelidir. ABA’nın 2. maddesinin 2.

fıkrasında üye devletlerin toplumlarında ortak olan bazı ilkelere yer

verilmesi, diğer bir yenilik olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu şekilde,

bir bakıma 1. fıkrada belirtilen temel değerlerinin egemen olduğu top-

lumun karakteristik özellikleri ortaya konmuştur. Lizbon Antlaşması

ile ABA’nın 2. maddesinde gerçekleştirilen bu değişiklikleri, Avrupa

Birliği’nin siyasi bir birlik olma yönündeki iradesinin bir yansıması

olarak görmek mümkündür.

3. Değer Kavramı

ABA’nın 2. maddesinde öngörülen düzenlemenin nitelik, içerik ve

işlevlerinin ortaya konması açısından, öncelikle değer kavramından

ne anlaşılması gerektiği belirlenmelidir. Değerler, genel olarak bir top-

lumun kendi varlık, birlik, işleyiş ve devamını sağlamak için üyeleri-

nin çoğunluğu tarafından doğru ve gerekli oldukları kabul edilen or-

tak düşünce, amaç, temel ahlaki ilke veya inançları tanımlamaktadır.

Bu itibarla, değerler, bir toplumun belli bir olay veya olgu karşısındaki

tavrını ortaya koyan yargılardır. Değerler, farklı özelliklere sahip bi-

Sandfort, s. 3.

Bu bağlamda ayrıca bkz. Udo Di Fabio, JZ 2004, s. 1 vd.; Calliess, JZ 2004, s, 1034;

Frank Schorkopf, Homogenität in der Europäischen Union, Berlin 2000, s. 74 vd.;

Grabitz/Hilf/Nettesheim, EUV Art. 2, N. 19 vd.