125

Avrupa Birliği’nin Temel Değerleri Üzerine

312

reyleri bir toplumu meydana getirecek şekilde birbirine bağlamakta-

dır. Dolayısıyla değerler, toplumda bireyler arasında ortak bir kimliğin

oluşumunu sağlamaktadır. Değerlerin ayrıca belli bir toplumsal geli-

şim sürecinin ürünü olarak ortaya çıktığı ve zaman içinde değişebildi-

ği dikkat çekmektedir. Bu yönüyle, değerlerin statik olmayıp dinamik

nitelikte olduğu ifade edilmelidir. Bunların dışında değerler, tutarlı bir

bütün oluşturacak şekilde bir değerler sistemini meydana getirmek-

tedir. Günümüzde hemen hemen her grup, topluluk veya toplum bir

biçimde bir değerler sistemini esas alarak varlığını sürdürmektedir.

Bu bakımdan, değerler her çağda toplumsal hayatın önemli bir parçası

olmuştur.

Diğer yandan, çok sayıda hukuki belgede de değerlere yer veril-

diği bilinmektedir. Hukuki metinlerde yer alan değerler, genel olarak

hukuki değer olarak nitelenmektedir. Bu bağlamda, hukuki değerlerin

birçok açıdan hukuki ilkelere benzediği ifade edilmelidir. Öncelikle

değerler, ilkeler gibi bir hukuk düzeninin dayandığı yapısal unsurla-

rı meydana getirmektedir. Bu bakımdan, esas aldığı değerler bir hu-

kuk düzeninin temel yapı taşlarını oluşturmaktadır. Hukuki değer-

ler, ayrıca hukuki ilkeler gibi soyut niteliktedir. Bu nedenle, hukuki

değerler ilkelerde olduğu gibi hukuki düzenlemeler aracılığıyla so-

mutlaştırılmaya gereksinim duymaktadır. Bununla birlikte, ilkelerin

değerlere göre daha etkili bir hukuki kategoriyi tanımladığı gözden

kaçırılmamalıdır. Bunların haricinde, değerlerin normlarla ilişkisine

değinmekte yarar vardır. Burada evvela her normun bir değeri esas

aldığını ifade etmek gerekir.

Bu değerler, söz konusu normlar ile so-

mutlaştırılmakta veya hayata geçirilmektedir. Dolayısıyla değerler,

bu normların yorumlanması ve denetlenmesinde dikkate alınması

gereken ölçütler olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak değerlerin bazı

noktalarda normlardan farklılık gösterdiği belirtilmelidir. Normlar

bir yasak veya emir içerirken, değerler bir emir veya yasak öngörmek

yerine bir hususun nasıl daha iyi veya daha kötü olacağı konusunda

bir değer yargısına yer vermektedir. Bu bakımdan, değerlerin yüküm-

lendirici olmadığı ifade edilmelidir. Değerler, etik yükümlülüklere yer

vermek suretiyle daha ziyade yol gösterici özelliğe sahiptir. Bununla

birlikte, kurucu antlaşmalarında yer verilen değerlerin Avrupa Bir-

Calliess, JZ 2004, s, 1034.