125

TBB Dergisi 2016 (125)

Ahmet M. GÜNEŞ

315

noktada, 21. maddenin 1. fıkrasında yer verilen ilkelerin 2. maddede

öngörülen değerlerle önemli ölçüde benzeştiği dikkat çekmektedir.

Ayrıca ABA’nın 8. maddesinde, Avrupa Birliği’nin komşu ülkelerle

yürüteceği ilişkilerde 2. maddede belirtilen değerleri dikkate alması

gerektiği ifade edilmiştir. Aynı şekilde, Avrupa Birliği’nin uluslararası

örgütlerle girişeceği ilişkilerde de 2. maddede yer alan değerlerin göz

önünde bulundurulması gerekir. Diğer yandan, Avrupa Birliği’ne üye-

liğin Avrupa Birliği’nin dış ilişkileri bağlamında özel bir öneme sahip

olduğunu ifade etmeliyiz. Nitekim ABA’nın 49. maddesinde, ancak 2.

maddede belirtilen değerlere saygı gösteren ve bu değerleri destekle-

meyi taahhüt eden Avrupa devletlerinin Birliğe üye olmak için baş-

vuruda bulunabileceği öngörülmüştür. Dolayısıyla, ABA’nın 2. mad-

desinde anılan değerlerin Avrupa Birliği’ne üyeliğin koşulu olduğu

ifade edilmelidir. Bunların haricinde, ABA’nın 2. maddesinin Avrupa

Birliği’nin tüm politikalarına yön veren bir düzenleme içerdiği göz-

den kaçırılmamalıdır. Bu bakımdan, Avrupa Birliği’nin çevre, rekabet,

enerji, kültür, eğitim ve sağlık gibi farklı alanlardaki politikalarının

belirlenmesi ve hayata aktarılması sürecinde bu değerlerin de dikkate

alınması gerekmektedir.

Son olarak, Avrupa Birliği’nin yanı sıra üye

devletlerin de 2. maddede yer alan değerleri dikkate alması gerektiği

ifade edilmelidir. Bu değerlerin üye devletlerce ciddi bir biçimde ihlali

durumunda ise, ilgili üye devletlere ABA’nın 7. maddesinde belirtilen

yaptırım usulünün uygulanması gerekecektir.

ABA’nın 2. maddesi, ayrıca bir medeniyet projesi olarak Avrupa

Birliği’nin içeriğini ortaya koymaktadır. Bu bakımdan, 2. maddede yer

verilen değerlerin Avrupa Birliği’nin esas aldığı medeniyet telakkisi-

nin temel unsurlarını oluşturduğunu belirtmek yanlış olmayacaktır.

Avrupa Birliği’nin dayandığı değerlere ilişkin olarak ilk defa Ams-

terdam Antlaşması ile getirilen düzenlemenin Lizbon Antlaşması ile

içerik açısından önemli ölçüde genişletilmesi de, Avrupa Birliği’nin

21. yüzyılda salt bir ekonomik topluluk olmaktan çıkarak siyasi bo-

yutları öne çıkan bir oluşum haline gelmek istediğini göstermekte-

dir. ABA’nın 2. maddesi, bir bakıma Avrupa Birliği’ni Avrupa Birliği

yapan değerler sistemini ortaya koymaktadır. Bu yönüyle, ABA’nın 2.

Frenz, Europarecht-6, s. 552 vd.

Frenz, Rechtstheorie 2010, S. 41, s. 404.