125

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararlarının Denetiminde Kanun Yolu Sorunu

I. GİRİŞ

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kurumu Türk

Hukuk Sisteminde oldukça yeni olmasına rağmen, mehaz Alman

Ceza Kanunu ile karşılaştırıldığında oldukça geniş bir uygulama ala-

nına sahiptir.

Bu geniş uygulama kapsamı, HAGB kurumunun uygulanması

için gerekli objektif ve sübjektif koşulların yorumlanması, hukuki so-

nuçları ve kanun yolu denetimi gibi birçok sorunu ön plana çıkarmak-

tadır.

Bu makalenin konusunu, HAGB uygulamasında en tartışmalı

noktalardan birisini oluşturan, HAGB kararlarına karşı kanun yolu

(itiraz) incelemesinin kapsamı oluşturmaktadır.

Rakamlarla somutlaştıracak olursak, Alman Hukuku’nda 2009 yılı verilerine göre

yetişkinler yönünden toplam cezaların sadece % 1.08’ini hükmün açıklanmasının

geri bırakılması kararları oluşturmakta, gençler yönünden ise bu oran % 2’ye teka-

bül etmektedir (Rudolf Brunner/ Dieter Dölling, Jugendgerichtsgesetz Kommen-

tar, Berlin, 2011,s.189).

1980 yılında (yetişkinler yönünden) hükmün açıklanmasının geri bırakılması

kararı sayısı 1.309 iken, bu rakam her geçen yıl artmış, 2009 yılı itibariyle 7.930

rakamına ulaşmıştır (Marcel Arendt, Quo vadis, Geldstrafe, Möglichkeiten und

Grenzen einer ambulanten Sanktion, Frankfurt, 2012,s.20-21). Alman yaptırım

sistemine ilişkin istatistiki verilere göre toplam cezaların % 80.6’ sını adli para

cezaları, geri kalan 18.3’ünü ise hürriyeti bağlayıcı cezalar oluşturmaktadır.

Buna karşılık; hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumu, hukukumuzda

yeni olmakla birlikte, (Alman Ceza Hukuk sisteminden farklı olarak) yaygın bir

uygulama alanına sahiptir ve ceza muhakemesi süreci büyük bir oranda hükmün

açıklanmasının geri bırakılması aşamasına kadar gelmektedir.

2014 yılı istatistiklerine göre, ceza mahkemelerinde verilen karar sayısı 3.929.262,

mahkûmiyet hükümlerinin toplam sayısı 1.455.983, hükmün açıklanmasının geri

bırakılması toplam karar sayısı ise 681.275’dir. Bu istatistiki verilere göre, hükmün

açıklanmasının geri bırakılması kararları, toplam karar sayısının % 17,3’ünü teş-

kil etmektedir. Mahkûmiyet hükümleri ile kıyaslandığında ise, % 46.8 gibi hayli

yüksek bir orana tekabül etmektedir. Bkz.

http://www.adlisicil.adalet.gov.tr/is-

tatistik_2014/33.pdf (erişim tarihi: 12.1.2016) Benzer düşünce ve istatistikî değer-

lendirme için bkz. Fahri Gökçen Taner, ‘’Hükmün Açıklanmasının Ertelenmesinin

(Geri Bırakılmasının) Hukuki Niteliği ve Ertelemeyi Kabul Edip Etmediğinin Sa-

nığa Duruşma Evresinin Sona Ermesinden Önce Sorulmasının Hukuka Aykırılığı

Üzerine’’,

Ankara Barosu Dergisi,

2011/4, s.295; İhsan Baştürk, Hükmün Açıklan-

masının Ertelenmesi, Ankara, 2014, s.148.

Türk ve Alman Hukuku’nda hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumla-

rının karşılaştırılması için bkz. Ali Tanju Sarıgül, Türk ve Alman Hukuku’nda

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması,

Türkiye Barolar Birliği Dergisi,

Ankara,

2015, S.118, s.125-162.