125

Yeni Bir Yetkilendirme (İmtiyaz) Sözleşmeleri Kanunu Yapılmasına Mutlak Bir Gereksinim Vardır

kisi “görüş bildirme” olmaktan çıkartılarak “inceleme” haline dönüştü-

rülmüştür. 1982 Anayasası da imtiyaz sözleşme ve şartlaşma tasarıları

hakkında başlangıçta 1961 Anayasası’nda yer alan hükümleri taşımıştır.

1326 sayılı Kanun yürürlükte olmasına karşın, Cumhuriyetin

ilanından sonra yabancı müteşebbislere verilen imtiyazlar “rachat”

(satın alma) yoluyla kaldırılmış ve yabancı imtiyaz sahiplerinin yü-

rüttükleri hizmetler daha ziyade kamu kurumlarına devredilmişler-

dir. İmtiyaz yöntemi, Seyhan ve Kepez Hidro-Elektrik İşletmelerinde

olduğu gibi birkaç istisna dışında, 1980’li yıllara gelinceye kadar pek

uygulanmamıştır.

Ancak, 1980’li yıllardan itibaren liberal ekonomi politikası ülke-

mizde yoğun bir şekilde uygulamaya konulduğundan, bu tarihlerden

itibaren imtiyaz yöntemi yeniden diriltilmiş ve geniş bir uygulama

alanı bulmaya başlamıştır. 1326 tarihli Kanun yürürlükte olduğu hal-

de, bu Kanun’un gerek imtiyaz sahibinin belirlenmesi ve gerek imti-

yaz verme usulünde öngördüğü kısıtlamalardan kurtulmak amacıyla,

özel bazı yasal düzenlemeler yapılması yoluna gidilmiştir.

Bu bağ-

lamda önce, 4.12.1984 tarih ve 3096 sayılı Türkiye Elektrik Kurumu

Dışındaki Kuruluşların Elektrik Üretimi, İletimi, Dağıtımı ve Ticare-

ti ile Görevlendirilmesi Hakkında Kanun çıkartılmıştır. Bu kanunla,

özel hukuk hükümlerine tabi sermaye şirketleri statüsüne sahip yerli

ve yabancı şirketlerin elektrik üretimi, iletimi, dağıtımı ve ticareti ile

görevlendirilmesi düzenlenmiş ve yalnızca elektrik üretmek amacıyla

kurulacak sermaye şirketlerine, Devlet Planlama Teşkilatının olum-

lu görüşünü almak suretiyle Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığınca,

elektrik üretimi yapacak tesisi kurma ve bu tesisi işletmeyi kapsayan

görev sözleşmesinin akdedilmesi olanağı getirilmiş ve kamu kurum

ve kuruluşlarınca yapılmış ve yapılacak üretim, iletim ve dağıtım te-

sislerinin işletme haklarının görevli şirketlere verilmesine olanak sağ-

layacak işletme hakkı devri sözleşmesi olanağı öngörülmüştür.

3096 sayılı Kanun’un yaygın bir şekilde uygulama alanı bulma-

sından sonra, 28.5.1988 tarih ve 3465 sayılı Karayolları Genel Müdür-

lüğü Dışındaki Kuruluşların Erişme Kontrollü Karayolu (Otoyol) Ya-

pımı, Bakımı ve İşletilmesi ile Görevlendirilmesi Hakkında Kanun

Günday, İdare Hukuku, 2004, s. 173.