125

TBB Dergisi 2016 (125)

Hasan DURSUN

firmalar imtiyaz sözleşmeleri ile yapılacak işlere ve yatırımlara ver-

dikleri teklifleri geri almak veya açılan ihalelere katılmamayı tercih

etmek yoluna gitmişlerdir. Daha açık bir deyişle, bu tip projelerin dış

finansmanla gerçekleştirilebilmesi için kredi veren bazı yabancı veya

uluslararası kredi organları, kredi verdikleri projelerin yaşama geçiril-

mesi için akdedilen sözleşmelerden doğan uyuşmazlıkların uluslara-

rası tahkim yoluyla çözümlenmesi doğrultusunda ısrar etmişler, aksi

takdirde projeye kredi vermeyeceklerini bildirmişlerdir. Bu tutum, ül-

kenin söz konusu kredilere gereksinimi bulunduğu için Türkiye’nin

pek fazla yararına olmamıştır. Zira ülkede; barajlar, köprüler, kanali-

zasyonlar, su arıtma tesisleri gibi ancak dış finansman ile gerçekleşti-

rilebilecek büyük altyapı tesislerinin inşası için gerekli hizmet ve yatı-

rımların temini amacıyla yeterli fon bulunmamaktaydı.

Bu koşullar altında kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz sözleşme ve

şartlaşmalarından doğan uyuşmazlıkların tahkim yoluyla çözümlen-

mesi için Anayasa başta olmak üzere bazı kanun değişiklikleri yapmak

gerektiği fikri savunulmaya başlamıştır. Eğer Anayasa Mahkemesi ve

Danıştay’ın bu tutumları olmasaydı, bir başka deyişle, Anayasa Mah-

kemesi, idari sözleşmeler kavramını, imtiyaz sözleşmelerine indirge-

yen dünyadaki uluslararası tahkim anlayışına aykırı olan kararları

ve Danıştay’ın eskiden beri mevcut olan hükümleri farklı şekilde yo-

rumlayan kararları olmasaydı söz konusu fikrin savunulmasına gerek

kalmayacaktı. Zira altyapı yatırımlarında uluslararası tahkime gidil-

mesini engellediği ileri sürülen bu hükümlere rağmen, Türkiye ikili ve

çok taraflı yatırım anlaşmalarında ve barajların, su arıtma tesislerinin

inşası ve enerji santrallerinin ıslahı gibi işler için yatırımcı şirketlerle

yapılan sözleşmelerde uluslararası tahkim kabul olunmuş ve tahkim

süreci sonucunda verilen hakem kararları, kısmen doğrudan doğruya,

kısmen ise kararların tenfizine dair Türk mahkemelerince verilen ka-

rarların onanması suretiyle Yargıtay’ca onanmış ve infaz edilmiştir.

İmtiyaz sözleşmelerinde tahkimi olanaklı kılmak üzere Ana-

yasa ve kanunlarda değişiklik yapmaktan başka yol kalmayınca,

13.8.1999 tarih ve 4446 sayılı Kanun ile yapılan Anayasa değişikliğiyle

Anayasa’nın 47. maddesine eklenen 4. fıkra ile devlet, kamu iktisadi

Krş. Kalpsüz, s. 6-7.

Kalpsüz, s. 8.