Sayi126

Fransa’da Din ve Vicdan Hürriyeti Bağlamında Dini Sembollerin Kullanımı

bayramlar bile yeniden isimlendirilmiş, hiç bir dini kuruma maddi

destek verilmemiş, tüm kamusal alanlar dini öğelerden arındırılma-

ya çalışılmış ve kamusal alan adeta yeniden oluşturulmuştur. Bütün

bu çabaların amacı eski rejimin ve ruhban sınıfının egemenliğine son

vermektir. Bundan dolayı yönetici jakobenler, laikliği en katı biçimiyle

uygulamak ve bu konuda taviz vermemek için özel bir çaba göstermiş-

lerdir.

Bu dönemde Fransa’da katı laiklik anlayışı geçerli olsa da birçok

Avrupa ülkesinde bu anlayışa karşı demokratik laik model uygulan-

mıştır. Bu model, her ne kadar özünde dini inancın zaman içinde ge-

rileyeceği ve modernleşme ile birlikte yok olacağı düşüncesine dayan-

sa da, ideolojik duruş olarak laiklikçilikten daha esnek bir modeldir.

Almanya’nın başını çektiği bu ülkeler, Fransa’nın laiklik anlayışından

farklı olarak dine karşı daha hoşgörülü olmaya, dinsel kurumlara mü-

dahale etmemeye ve bunlar üzerinde egemenlik kurmamaya, hatta

Kilisenin hiçbir işine karışmamaya özen göstermişlerdir. Avrupa ül-

kelerinin çoğunda uygulanan bu model, dinin kendiliğinden dünye-

vileşeceği ve belli bir süre sonra sosyolojik bir olgu olmaktan çıkarak

yok olacağı düşüncesine dayanmıştır. Bu anlayışın bir neticesi olarak

laiklik; hem dünyevi bir ideoloji olarak algılanmış, bireysel bir inanç

konusu olmaktan öteye geçmeyerek din ve vicdan özgürlüğünün ger-

çekleşmesine katkı yapmış ve toplumsal hayatta din-devlet çatışmala-

rını en aza indirmiştir.

Fransa’da özellikle devrim sonrası katı laiklik modeli uygulanmış

ise de, zaman içinde laiklik kavramın toplumda benimsenmesi ve di-

nin ve din adamlarının devlet işlerine müdahale gücünün azalmasıyla

birlikte Fransa’daki laiklik anlayışı da değişim göstermiştir. Örneğin

devlet halen 1905’ten önce inşa edilen bütün kilise binalarının sahibi

olduğu gibi onların korunması ve işletilmesinden de sorumludur. Üs-

telik hastane, cezaevi ve ordu gibi bazı kurumlardaki kilise personeli

maaşlarını devletten almaktadır.

Eğitim sistemi tamamen din dışı ve

Hakyemez, s. 210; Küçük, Laiklik, s. 54-55; Kuru, s. 26 vd.; Küçük, Dini Semboller,

s. 99-100.

Küçük, Laiklik, s.73 vd.; Küçük, Dini Semboller, s. 100-101; Kuru, s. 33 vd.

Aksoy, s. 226; Bertnard, s. 296; Küçük, Dini Semboller, s. 100-101; Baubert, s. 101.