Sayi126

TBB Dergisi 2016 (126)

Ufuk YEŞİL

D. FRANSA’DA LAİKLİK ANLAYIŞI VE UYGULAMASI

Fransa’da laiklik ilkesinin tarihsel gelişimi düşünüldüğünde, bu

kavramın bir uzlaşmacı geleneğin ürünü olması yanında, yüz yıl-

larca süren çatışmaların da ürünü olduğu görülmektedir.

Avrupa

toplumu, laik bir devlet yapısına kavuşabilme uğruna yüz yıllarca

süren savaşları göze almaktan çekinmemiş ve ancak bunun sonu-

cunda din ile devleti birbirinden ayırabilmiştir. Avrupa’da uzun ve

yorucu bir mücadele sonunda ve ağır bedeller ödenerek bu ayrım

gerçekleşmiş ve bunun sonucunda halk, hak ve hürriyetlerine ka-

vuşmuştur.

Hak ve hürriyetlerin elde edilmesinde çekilen bu sıkıntılar laik-

lik ve din-vicdan özgürlüğü kapsamındaki kavramların daha sert yo-

rumlanmasına neden olmuş ve bu durum en çok kendisini Fransa’da

hissettirmiştir. Kilisenin devlet yönetimi üzerinde söz sahibi olması

demokrasinin gelişmesine engel teşkil eden en önemli etken olmuştur.

Yaşanan bu sıkıntılar ve mücadeleler sonucunda 1789 Fransız ihtilali

sonrasında cumhuriyetçi jakobenlerin iktidara gelmesiyle keskin ve

sert bir şekilde kilise-devlet ayrılığına gidilmiştir.

Cumhuriyetçilerin uyguladığı laiklik anlayışı günümüzde,

mili-

tan laiklik, laiklikçilik, laisizm, cumhuriyetçi laiklik

gibi çeşitli kavramlarla

adlandırılmaktadır.

Laikliğin katı ve sert bir şekilde gerçekleştiği bu

modeli uygulayanlar, devlet adına dini kurumlara karşı amansız bir

mücadele içine girmişlerdir. Bunlara göre laiklik, o güne kadar geliş-

me ve ilerlemenin önünde duran güçlerin yenilmesi ve siyaset sah-

nesinden çekilmesini sağlamıştır. Nitekim laikliğin doğdu yer olan

Fransa’da, devrim sonrasında dine karşı şiddetli bir muhalefet oluş-

muş, iktidarı ele geçiren jakobenler devrimi, toplumsal alanı dinden

ve dinin egemenliğinden kurtarmanın bir aracı olarak görmüşlerdir.

Ülkede siyasi ve dini kurumlar yapısal bir dönüşüme tabi tutulmuş,

önceki rejimden kalan her cadde ve sokak ismi, kullanılan ay, gün ve

Küçük, Dini Semboller, s. 99; Baubert, s. 99; Aksoy, s. 225.

Serap Yazıcı, İnsan Hakları Açısından Laiklik, Kurtiş Yayınları, İstanbul 1994, s.

18; Küçük, Dini Semboller, s. 99.

Yusuf Şevki Hakyemez, Militan Demokrasi Anlayışı ve 1982 Anayasası, Seçkin

Yayınevi, Ankara 2000, s. 49; Küçük, Dini Semboller, s. 99-100.

Küçük, Laiklik, s. 55.