dergi 127

TBB Dergisi 2016 (127)

M. Kemal KORUCU

199

sorun kavramlarının sınırları gibi sorular cevaplanmak durumun-

daydı. İşte, 1993 yılından bu güne geçen 23 yıllık süre içerisinde ÇED

Yönetmeliği’nin 3 farklı bakanlık, 7 farklı yönetmelik ve 10 farklı yö-

netmelikte değişiklik şeklindeki serüveni temelde bu soruları cevap-

lama çabasının bir ürünü oldu. Geldiğimiz noktada karşımızda duran

25.11.2014 tarihli ve 29186 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan son ÇED

Yönetmeliği de yukarıda sözü edilen cevaplama zorunluluğu durum-

dan azade değil. Dolayısıyla tartışmamızın ayrıntılarına ve tarihsel

yapısına, mevcut güncel yönetmelik üzerinden geçerek ilerlemek; hem

sürecin genel hatlarını tanımlamak hem de tartışmamıza bir yol aç-

mak için kullanışlı olacak gibi görünüyor.

Mevcut ÇED sürecinin nasıl işlediğine geçmeden önce ise, 1993

yılından günümüze kadar geçen süreçte ÇED Yönetmeliği somut ola-

rak nasıl bir işlev gördüğüne kısaca değinmekte fayda var. Bakanlığın

verilerine göre ÇED Yönetmeliği’nin günümüze kadarki somut işlevi

hususundaki durum şu: 2015 yılı sonu Bakanlık verilerine göre yakla-

şık çeyrek asırlık sürede ülke genelinde 4.094 adet ÇED raporu hazır-

lanmış ve bunların yalnızca 43 tanesi olumsuz sonuçlanmış. Bu 4.094

ÇED raporunun 777 tanesi doğrudan ÇED gerektirmeyip, 51.977 proje

başvurusunun seçme elemeye tabi tutulması (Ön Araştırma) sonrasın-

da “ÇED Gereklidir” kararı verilen projelere ait raporlar. Dolayısıyla

toplam 55.294 başvurudan yalnızca 43 tanesi olumsuz sonuçlanmış.

3. MEVCUT ÇED YÖNETMELİĞİ AÇISINDAN ÇED SÜRECİ

2014 yılında yayınlanan son ÇED Yönetmeliği, yönetmeliğin da-

yanağını «9.8.1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun 10 uncu

maddesi” olarak verir. Yönetmeliğe göre alınacak kararlarda her türlü

yetki Bakanlığı’nındır. Ancak Bakanlık gerekli gördüğü durumlarda

“ÇED Gereklidir” veya “ÇED Gerekli Değildir” kararının verilmesi

konusundaki yetkisini, sınırlarını belirleyerek yetki genişliği esasına

Çevre ve Şehircilik Bakanı İdris Güllüce, 2015 Mart ayı sonunda İzmir›de yapılan

bir toplantı sonrasında basın mensuplarının bakanlığın projelere Çevresel Etki

Değerlendirme (ÇED) raporu verirken seçici davranmadığına yönelik eleştiriler

sorulduğunda, “Evet ÇED almayanı dövüyoruz, da niye çalışmıyorsun diye. Hiz-

met için gelenlere yol oluruz, asfalt oluruz. Biz adama kurban oluruz. Can veri-

riz” karşılığını verdi. Bazı basın organları bu haberi «Güllüce›den yatırımcıya açık

ÇED» olarak geçti. Burada sunduğumuz bu rakamlar da, bu tutumu, adeta tüm

ÇED tarihi için doğrular nitelikte.