dergi 127

(Küçüğün Korunması Bağlamında) Adli Yargı Kararlarının İdari Yargıda Yorumlanması

254

mesince kaldırılması veya temyizen bozulması halinde kararın icrası

olduğu yerde durur. Kesinleşmesi beklenmeden icra edilen kararlar

gereğince yapılan ödemeler (kural olarak) iade edilir, konulan kısıtla-

malar kaldırılır ve davanın açıldığı tarihteki hale dönülür. Bozmanın

usûlden ya da esastan olması arasında bir fark yoktur. Kaldı ki, usûl

esastan önce gelir ve esası etkiler, yanlış usûl yanlış karar doğurur. Bu

nedenle de öncelikle usûl denetimi yapılır.

Somut olaydaki bozma nedenleri de dava şartlarına (görev ve taraf

teşkili) ilişkindir. Taraf teşkiline ilişkin bozma nedeni hukukî dinlenil-

me, dolayısıyla da hakkaniyete uygun yargılanma hakkı kapsamında-

dır.

Hakkaniyete uygun yargılanma adil yargılanmayı karakterize

eden unsurlardan en temel olanıdır. Hakkaniyete uygun yargılanma

ile kastedilen, hukukî dinlenilme (iddia ve savunma) hakkının kulla-

nımının eşitlik temeline dayalı olarak gerçekleştirilmesinin sağlanma-

sıdır. Görüldüğü üzere, hakkaniyete uygun yargılanmadan söz edi-

lebilmesi için, şu iki hususun birlikte gerçekleştirilmiş olması şarttır.

Bunlar:

Hukukî dinlenilme hakkının (iddia ve savunma hakkının) güvence

altına alınmış bulunması

eşitlik temeline dayalı olarak bu hakkın kullanı-

mının sağlanması; buna uygun ortamın yaratılmış olması

dır. Hukukî dinle-

nilme hakkının temel dayanağını, Anayasa’nın 36. maddesindeki hak

arama özgürlüğü oluşturmaktadır.

ÖZEKES’in tanımıyla hukuki dinlenilme hakkı,

“Yargılamayla hu-

kuki durumu etkilenecek kişilerin, yargılamanın bir süjesi olarak, yargılama

konusunda bilgi edinmelerini, açıklamada bulunmalarını, yargılamaya etki

edebilmelerini ve yargı mercilerinin bunları dikkate alıp değerlendirerek, ge-

rekçeli şekilde karar vermelerini sağlayan, sürpriz kararlarla karşılaşmanın

önüne geçen bir temel hak ve yargılama ilkesidir.”

ARTIK’a göre de hukuki dinlenilme hakkı, tarafların hukukun

uygulanması konusunda tatmin olmaları yoluyla adaletin gerçekleş-

Süha Tanrıver, “Hukuk Yargısı (Medeni Yargı) Bağlamında Adil Yargılanma

Hakkı”,

TBB Dergisi

S. 53, Anakara 2004, s. 204

Muhammet Özekes, Medeni Usul Hukukunda Hukuki Dinlenilme Hakkı,

Ankara, 2003, s. 21