dergi 127

Taşınmazların Kiralanmasına İlişkin Sözleşmelerin Uygulanacak Hukuk, Milletlerarası Yetki ...

390

alacağının ödenmesine ilişkin dava) gerek Türk mahkemelerinin ve

gerekse yabancı devlet mahkemelerinin yetki anlaşması ile yetkilen-

dirilmesine HMK

ve MÖHUK tarafından bir engel olmadığı da göze

çarpmaktadır. Yukarıda açıkladığımız üzere, Türk mahkemelerinin

yetki anlaşması ile yetkilendirilmesi için tarafların üzerinde serbestçe

tasarruf edebilecekleri ve kesin yetki oluşturmayan bir konu olması

gerekmektedir. MÖHUK m. 47 bakımından da, yabancı mahkeme-

nin yetki anlaşması ile yetkilendirilmesi için uyuşmazlığın münhasır

yetki esasına girmemesi ve borç ilişkisinden doğması aranmaktadır.

Taşınmaz kirasına ve kullanımına ilişkin uyuşmazlıklar borç ilişkisin-

den doğmaları ve münhasır yetki teşkil etmemelerinden dolayı yetki

anlaşmasına konu olabilirler.

MÖHUK m. 47 uyarınca, yabancı mahkemeyi yetkilendiren yetki

anlaşmasının yapılması ile kanunen yetkili Türk mahkemelerinin yet-

kisi bertaraf edilmiş olacaktır. Zira, söz konusu düzenlemede, dava-

nın ancak yabancı mahkemenin kendisini yetkisiz sayması veya Türk

mahkemelerinde yetki itirazında bulunulmaması halinde yetkili Türk

mahkemesinde görüleceği kabul edilmiştir.

Burada hemen taşınmazın kullanımına ilişkin sözleşmelere uygu-

lanacak hukukun MÖHUK m. 25 tarafından taşınmazın bulunduğu

yer hukuku olarak kabul edildiğini hatırlamakta fayda vardır. Zira

taşınmazın kullanımına ilişkin sözleşmeler bakımından taraf irade-

sine dayanarak yetki anlaşması yapılabilirken, uygulanacak hukuk

bakımından taraf iradesine yer vermemek milletlerarası özel hukuk

bakımından çelişkili bir uygulama doğuracağı ve MÖHUK m. 25 dü-

zenlemesinin taraf iradesine yer verecek şekilde yumuşatılması kanı-

sındayız.

III. TAŞINMAZLARIN KİRALANMASINA İLİŞKİN

SÖZLEŞMELERİN TÜRK MİLLETLERARASI TAHKİM

HUKUKUNDAKİ YERİ

Taşınmazların kiralanmasına ilişkin sözleşmelere uygulanacak

hukuk ve milletlerarası yetki yanında söz konusu sözleşmelerin Türk

milletlerarası tahkim hukukundaki yeri de önem taşımaktadır. Türk

Kuru, Arslan, Yılmaz, s. 146.

Nomer, Devletler Hususi Hukuku, s. 486; Çelikel, Erdem, s. 594; Şanlı, Esen, Ata-

man-Figanmeşe, s. 399-404.