dergi 127

TBB Dergisi 2016 (127)

Ekin ÖMEROĞLU

391

Milletlerarası Tahkim Kanunu (“MTK”) bakımından taşınmazların

kiralanmasına ilişkin sözleşmelerden doğan uyuşmazlıklar hakkın-

da tahkime gidilip gidilemeyeceğini incelemeden önce karşılaştırmalı

hukuktaki duruma bakmakta fayda vardır. Öncelikle, hangi konuların

tahkim yolu ile çözümlenip çözümlenemeyeceği meselesi tahkime el-

verişlilik kavramı altında ele alınmaktadır. Hangi konuların tahkime

elverişli olup olmadığını ise her devlet, kendi ulusal hukukunda dü-

zenlemektedir. Tahkime elverişli olan ya da olmayan konuların belir-

lenmesinde de sosyal ve ekonomik etkenler bürük rol oynamaktadır.

Karşılaştırmalı hukukta tahkime elverişlilik hakkında ulusal hu-

kuk düzenlemelerine bakıldığında, tahkime elverişlilik bakımından

genellikle tarafların iradelerine tabi uyuşmazlıkların tahkime elveriş-

li olarak kabul edildiği görülmektedir. Örneğin, Belçika Medeni Usul

Kanunu m. 1676 (1)’de, İtalyan Medeni Usul Kanunu m. 806’de, İsveç

Tahkim Kanunu m. 1’de tarafların iradelerine tabi olan uyuşmazlıkla-

rın tahkime elverişli olduğu kabul edilmiş, taşınmazların kiralanması-

na ilişkin sözleşmeler hakkında ayrı bir düzenlemeye gidilmemiştir.

Alman ve Avusturya Medeni Usul Kanunlarında ise, konut kira

sözleşmelerinde kiracının zayıf konumda olması nedeniyle korunması

gerektiği esas alınarak, bu tür uyuşmazlıklar hakkında tahkime baş-

vurulamayacağı düzenlenmiştir.

Türk hukukuna baktığımızda ise, MTK m. 1 uyarınca, taşınmazla-

rın aynından doğan uyuşmazlıklar ile tarafların iradelerine tabi olma-

yan uyuşmazlıklar, ilgili kanunun uygulama alanı dışında bırakılmış-

tır. Diğer bir deyiş ile bu tür uyuşmazlıklar, Türk milletlerarası tahkim

hukuku bakımından tahkime elverişli olarak kabul edilmemiştir.

Taşınmaz eşya üzerindeki ayni hakka ilişkin olmayan uyuşmaz-

lıkların, dolayısıyla da taşınmaz kirasına ilişkin sözleşmelerin, MTK’da

Julian D M Lew, Loukas A Mistelis, Stefan M Kröll, Comparative International

Commercial Arbitration, Kluwer Law International, 2003, s. 199; Jean-François Po-

udret, Sebastien Besson, Comparative Law of International Arbitration, Thomson-

Sweet&Maxwell, 2007, s. 282.

Lew, Mistelis, Kröll, s. 194-195; Poudret, Besson, s. 289.

Ali Cem Budak, “Yeni Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun Tahkim Hükümleri”,

Legal Uluslararası Ticaret ve Tahkim Hukuku Dergisi

, C. 1, S. 1, İstanbul 2012, s. 39.

Ergin Nomer, Nuray Ekşi, Günseli Öztekin Gelgel, Milletlerarası Tahkim Huku-

ku, C. I, 4. bs., Beta, İstanbul 2013, s. 39; Şanlı, Esen, Ataman-Figanmeşe, s. 600.