389 / 437
Taşınmazların Kiralanmasına İlişkin Sözleşmelerin Uygulanacak Hukuk, Milletlerarası Yetki ...
388
gerekmektedir. Yetki anlaşmasının tüm bu şartları sağlaması halinde,
taşınmaz kira sözleşmesinden doğan ihtilaflar bakımından Türk mah-
kemesinin yetkili kılınması mümkün olacaktır. Türk mahkemelerini
yetkili kılan geçerli bir yetki anlaşmasının bulunması halinde, taraflar
söz konusu yetki anlaşması yoluyla milletlerarası usul hukuku bakı-
mından münhasır yetkili mahkeme tesis etmiş olacaklardır.
41
Nitekim
HMK m. 17 düzenlemesinde, tarafların aksini kararlaştırmaması ha-
linde davanın sadece yetki anlaşması ile belirlenen mahkemede açıla-
cağı kabul edilmiştir.
2. Yabancı Mahkemeleri Yetkilendiren Yetki Anlaşmaları
Yabancı mahkemelerin yetki anlaşması ile yetkilendirilmesi me-
selesi, MÖHUK m. 47 hükmünde özel olarak düzenlenmiştir. Bu ne-
denle, yabancılık unsuru taşıyan taşınmaz kira sözleşmesinden doğan
davalar bakımından yabancı mahkemelerin yetki anlaşması yoluyla
yetkilendirilip yetkilendirilemeyeceği de MÖHUK m. 47 hükmüne
göre belirlenecektir.
MÖHUK m. 47 düzenlemesine göre, yer itibariyle yetkinin mün-
hasır yetki esasına göre tayin edilmediği hallerde tarafların yetki an-
laşması yoluyla yabancı mahkemeyi yetkilendirmeleri mümkündür.
Taşınmaz kira sözleşmelerinden doğan davalar, taşınmaz eşya üzerin-
deki şahsi bir hakka dayanılarak açılan davalar olduğu için milletlera-
rası usul hukuku bakımından münhasır yetki esasına bağlanmamıştır.
Bu nedenle, MÖHUK m. 47 uyarınca bu davaların çözümünde yabancı
mahkemeler yetkilendirilebilecektir.
42
Ancak doktrinde, Türkiye’deki
taşınmazlar bakımından her davada Türk mahkemelerinin yetkisinin
kesin ve mutlak olduğunu ileri süren görüşler de bulunmaktadır.
43
Yetki anlaşmasının MÖHUK m. 47’ye göre geçerli olabilmesi için
uyuşmazlığın yabancılık unsuru taşıması ve borç ilişkisinden doğma-
sı aranmaktadır. Taşınmaz kira sözleşmesinden doğan uyuşmazlıklar
bir borç ilişkisi oluşturmasından dolayı da geçerli bir yetki anlaşması-
na konu teşkil edebileceklerdir.
41
Şanlı, Esen, Ataman-Figanemeşe, s. 391; Nomer, Devletler Hususi Hukuku, s. 477.
42
Sargın, s. 162.
43
Ergin Nomer, “Ehliyetsizlik Sebebiyle Almanya’daki Gayrimenkul Mallar için
Vasiyetin İptali – Karar Tahlili”, MHB, S. 2, 1981, s. 62; Cemal Şanlı, Türkiye’deki
Gayrimenkul ile İlgili Bir Yabancı Boşanma Kararının Tenfizi, MHB, S. 1, 1986, s.
45.