dergi 127

Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuruda, Hak İhlâline Yol Açan Kamu Gücü Faaliyetinin, ...

Bazı ülkelerde özel güvenlik şirketlerinin çalışanlarının cezaevlerinde

gardiyanlık görevini yerine getirmeleri, özel ya da kamuya ait hava ve

tren yolu şirketlerinde çalışanların kolluğa ait çeşitli görevleri yerine

getirmeleri buna örnek oluşturmaktadır.

Bu durum, özellikle dev-

let altı ve yarı devlet birimler ile düzenleyici rol gibi bir kısım kamu

yetkisini elinde bulundurmaya devam eden özelleştirilmiş devlet şir-

ketlerinin faaliyetleri bakımından söz konusu olabilir. Devlet yetkisini

kısmen de olsa kullanan özel şirketlerin faaliyetleri de bu kapsamda

değerlendirilmelidir. Örneğin göçmenlikle ilgili bazı yetkiler kulla-

nan, pasaport kontrolü ve vize verilmesi gibi seyahat acentelerinin bu

fiilleri, bu çerçevede değerlendirilecek ama bilet satışı, otel rezervasyo-

nu gibi devlet yetkisi ilgili olmayan fiilleri, devlete atfedilemeyecektir.

Yine bazı devlet yetkileri kendilerine verilen özel güvenlik firmaları-

nın eylemleri de bu bağlamda değerlendirilebilir.

Bizim hukukumuzda da özel güvenlik hizmetleri, 5188 sayılı Özel

Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun ile düzenlenmiştir. Özel güven-

lik görevlilerine, belirli durumlarda detektörle üst arama, belirli du-

rumlarda kimlik sorma, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 90. madde-

sine göre yakalama, görev alanında, haklarında yakalama emri veya

mahkûmiyet kararı bulunan kişileri yakalama ve arama, yangın, dep-

rem gibi tabiî afet durumlarında ve imdat istenmesi halinde görev ala-

nındaki işyeri ve konutlara girme, belirli durumlarda eşyayı emanete

alma (mad. 7), belirli durumlarda silâh bulundurma ve taşıma yetkisi

(mad. 8) gibi kolluk niteliğinde olan yetkiler verilmiştir. Dolayısıyla özel

güvenlik görevlilerinin kullandığı yetkiler, tipik kolluk yetkileridir ve

bunlar kamu hukuku rejimine tâbidir.

Bu durumda özel güvenlik

görevlilerinin faaliyetlerinin devlete atfedilip atfedilemeyeceği, bun-

ların faaliyetleri sebebiyle kişilerin temel hak ve özgürlüklerinin ihlâle

uğraması durumunda, bireysel başvuru yoluna gidilip gidilemeyece-

ği sorunu gündeme gelebilir. 5188 sayılı Kanun ile özel hukuk tüzel

kişileri ve özel güvenlik şirketlerine, istihdam ettikleri özel güvenlik

Erkiner, s. 128-129

Yücel Acer/İbrahim Kaya, Uluslararası Hukuk Temel Ders Kitabı, 5. Baskı, Seçkin

Yayıncılık, Ankara, 2014, s. 407-408. Bununla birlikte Alman uygulamasında özel

okullar, öğrencilerine karşı gerçekleştirdikleri eylemler bakımından kamu gücü

olarak kabul edilmemişlerdir. Şirin, s. 266

Gözler/Kaplan, s. 590