Dergi 128

BİRLEŞİK DEVLET MODELİ OLARAK

IRAK UYGULAMASI

IRAQ’S APPLICATION AS A UNITED STATE MODEL

Adil Sakran Zine el ABDİN

Özet:

Ortadoğu ve Arap ülkelerinin pek çoğu merkezi idarenin

üstünlüğüne dayalı ve idari birimlerin sadece merkezi yönetimin dev-

retmeyi uygun gördüğü yetkileri kullanabildiği, tek bir birim olarak

yönetilen yapıda devletlerdir. Oysa Irak, 2005 Anayasası’nda federal

sistemi kabul etmiştir. Bu çalışmamızda Irak örneğini ele alacağız.

Anahtar Kelimler:

Federalizm, 2005 Anayasası, Bölgesel Oto-

rite

Abstract:

Nations in the Middle East and especially in Arab

world are largely unitary state; Iraq has embarked on a seemingly

ambitious agenda of decentralization and devolution mixed with fe-

deralism. My essay deals with Iraq Federalism.

Keywords:

Federalism, 2005 Constitution, Regional Authorities

Giriş

2005 Anayasası Irak’ın tüm dini ve etnik grupların (Şiiler, Sünni-

leri, Kürtler, Türkmenler ve diğer azınlıklarının) katılımıyla gerçek-

leşmiştir.

Anayasanın hazırlanması sürecinde bu grupların tutumları

farklı

şekilde tezahür etmiş; bilhassa

Şiilerin, Kürtlerin ve Sünnile-

rin tutumları etkili olmuştur. Şii Arapların tutumları, devletin İslami

devlet olarak tanınması, federalizm ve Irak’ın Baas’tan arındırılması

yönündeyken, Kürt Grupların anayasa hazırlanma sürecindeki talep-

leri ise 1991 yılında elde etikleri

de facto

federalizmi korumak, federa-

lizmin yetkilerinin mümkün olduğunca genişletilmesi ve Kerkük’ün

Kürt bölgesine ilhak edilmesi yönünde ortaya çıkmıştır. Sünni Araplar

ise federal sisteme karşı çıkmışlardır. Ayrıca petrol gelirlerinin dağı-

tımında adalet, Irak’ın Arap kimliğinin korunması, federalizmin de-

rinleştirilmesinin önlenmesi ve vilayetlere geniş yetkinin tanınması

Gazi Üniversitesi Kamu Hukuku Anabilim Dalı Yüksek Lisans Öğrencisi

Musadak Adil Talib, Beyda Abdul Hasan Radam. (2016 ) Şarih Dustor Cumuhri-

yet Al-Irak Liam 2005. Beyrut: Dar Al-sanhuri. 18.