244 / 545
243
TBB Dergisi 2017 (128)
Şafak PARLAK BÖRÜ
alacak hakkını bir bütün olarak kazanır. Devir inançlı olduğu için, de-
vir işlemi bir inanç anlaşması ile tamamlanır. Bu anlaşma gereğince
teminat alan kendisine devredilen alacağı teminat amacının gerekli
kıldığı sınırlar içinde kullanmayı taahhüt eder. Ana alacak ödendiğin-
de veya borç herhangi bir şekilde sona erdiğinde devralan teminat ala-
cağını asıl sahibine iade yükümlülüğü altındadır.
44
Alacağın teminat amacıyla devrinde, alacağı teminat amacıyla
devreden, bu alacağın borçlusu ve teminat alacağını inançlı olarak
devralan olmak üzere üçlü bir ilişki söz konusudur. Burada TBK md.
183 (EBK md.162) uyarınca tarafların alacağın doğrudan doğruya dev-
rine yönelmiş karşılıklı ve birbirine uygun irade beyanında bulunma-
ları gerekir. Bu devrin BK md.184 (EBK md. 163) gereğince yazılı olarak
yapılması gerekir ve yine devir alacağın devrinin bütün sonuçlarını
meydana getirir.
45
2. Mülkiyetin Teminat Amacıyla Devri
Teminat amacıyla mülkiyet devri, bir alacağın temini için bir şey
üzerindeki mülkiyet hakkının alacaklıya geçirilmesidir. Kişiler olağan
teminat yollarından daha kuvvetli ve daha basit bir hukuki durum
yaratmak istediklerinde bu yola başvurmaktadırlar. Bir şeyin alacak-
lıya teslimi şeklinde gerçekleştirilen devirlerde sorun yoktur. Asıl tar-
tışma, inançlı devir konusu şeyin borçlu tarafından hükmen teslim
46
suretiyle alıkonulması durumunda doğmaktadır.
a) Mülkiyetin Teminat Amacıyla, Hükmen Teslim Yoluyla Devri
İsviçre hukukunda 1881 tarihli Borçlar Hukukuna Dair Federal
Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra taşınmazlarda ipotek, taşı-
nırlarda ise teslim şartlı rehin ilkesi kabul edilmiştir. Gerek İsviçre’de
gerekse Türkiye’de sicilli taşınır rehini, çok sıkı kayıt ve şartlar altında
olmak üzere sadece hayvan rehininde (TMK md. 940) kabul edilmiş-
tir. Ancak kredi hayatının zorlamaları ile bir çare olarak başvurulan
44
Özsunay, s. 57-58.
45
Ayrıntılı bilgi için bkz. Özsunay, s.60 vd; Dayınlarlı, s. 137 vd.
46
Hükmen teslim, zilyetliği nakleden kimsenin özel bir hukuki ilişkiye dayanıp
malı kendi fiili hâkimiyetinde alıkoyarak, iktisap edene sadece vasıtalı bir zilyetlik
tanıması durumunu ifade etmektedir. Sirmen, s. 60-61, 486-487; ayrıca bkz. Kemal
Oğuzman/Özer Seliçi/Saibe Oktay Özdemir, Eşya Hukuku, B.12, İstanbul 2009,
s.71 vd.