Dergi 128

247

TBB Dergisi 2017 (128)

Şafak PARLAK BÖRÜ

İç ilişki bakımından da her iki işlem arasında benzerlik vardır.

İnançlı işlemlerde inanç anlaşması, muvazaalı işlemlerde ise muvazaa

anlaşması ile işleme konu olan şeyi kullanma şartları ve belli koşulla-

rın gerçekleşmesi sonucunda iadesi düzenlenerek devralanların yü-

kümlülükleri belirlenir.

2. Farklı Yönleri

Muvazaalı işlemlerin tarihi gelişimi inançlı işlemlerden öncedir.

Muvazaalı işlemler TBK md.19’da hüküm altına alındığı halde, inançlı

işlemler konusunda pozitif hukukumuzda bir düzenleme yoktur.

İnançlı işlem var ise muvazaadan söz edilemez. Muvazaalı işlem-

lerde (mutlak muvazaa) taraflar muvazaa konusu şeyi devretmeyi hiç

istemedikleri halde, inançlı işlemlerde taraflar devredilen hak üzerin-

de inanılanın tam bir mülkiyet veya alacak hakkı kazanmasını kesin

ve ciddi olarak istemektedirler.

Bir başka ifade ile muvazaada taraf-

ların işlem iradesi ile beyan iradesi birbirine uygun olmadığı halde,

inançlı işlemlerde bu iki irade birbirine uygundur.

Bu nedenle inançlı

işlemler kural olarak geçerli kabul edilirken, muvazaalı işlemler taraf-

ların gerçek iradelerinden yoksun olduğu için geçerli olmayan işlem-

lerdir.

Diğer bir fark, inanç anlaşması, muvazaa anlaşması ve devir işle-

mi arasındaki ilişkidedir. İnançlı işlemlerde inanç anlaşması hakkın

devri işlemini tamamlar. Muvazaa anlaşması ise görünürdeki işlemin

sonuçlarını tamamen ortadan kaldırmaya yöneliktir. Başka bir ifadey-

le, muvazaalı işlemde bir devir işleminin yapılması yönündeki irade

beyanlarından oluşan görünürdeki işlem ile bu işlemi yok sayan ve

sonuçlarını ortadan kaldıran muvazaa anlaşması bir çelişki oluşturur.

İnançlı işlemde ise böyle bir çelişki yoktur. Çünkü inanç anlaşması sa-

dece inanılanın yükümlülüklerini ve inanç konusu şeyin kullanılma-

sına ilişkin koşulları düzenlemektedir.

İnançlı işlemler sadece tasarruf işlemlerinde yapılabilirken, mu-

vazaalı işlemler hem borçlandırıcı işlemlerde hem de tasarruf işlemle-

Esener,s.28; Feyzioğlu, s.216; Uygur, s.193.

Özkaya, s. 991 vd; Öztürk, s.81.

Tandoğan, s.547.