271 / 545
270
Mülkiyetin Teminat Amacıyla İnançlı İşlemle Devri
yapılan devir geçerli olur ve mülkiyet üçüncü kişi tarafından kesin
olarak kazanılır. Ancak belirtmek gerekir ki, üçüncü kişiye yapılan
devir muvazaalı ise, taşınmaz adına tescilli olan üçüncü kişiye karşı
muvazaaya dayanarak kaydın iptali davası açmak mümkündür.
Teminat amacıyla mülkiyetin devrinin lex commissoria yasağı
kapsamında değerlendirilip değerlendirilemeyeceği de doktrinde tar-
tışılmış bir konudur. Çalışmamızda farklı görüşlere değinmiş olmak-
la birlikte, kanımızca lex commissoria yasağının amacı, alacaklının
borçlunun ödemezlik halinden yararlanarak taşınmazı elde etmesini
önlemektir ve inançlı temlikle karıştırılmaması gerekir. İnançlı işlem-
lerde, rehin işlemleri yapmak yerine, inançlı işleme konu olan şeyin
mülkiyeti baştan karşı tarafa geçirilir. Tarafların aralarındaki inanç
anlaşması gereğince kararlaştırılan amaca ulaşıldığı zaman da mülki-
yet asıl malike iade edilir. Dolayısıyla böyle bir sözleşme lex commis-
soria teşkil etmez.
Mülkiyetin teminat amacıyla devrinin ayni hakların sınırlı sayıda
olması ilkesine aykırılık teşkil edip etmediği de yine doktrinde farklı
görüşlere yol açmıştır. Yasa koyucunun rehin tiplerini sınırlamak iste-
diği ve bu anlamda rehin tiplerinin sınırlı sayıda olduğu; yoksa bunun
dışında teminat amacına yönelik diğer işlemlerin gerçekleştirilmesi-
nin mümkün olduğu kabul edilmektedir. Bu nedenle rehin tiplerinin
sınırlı sayıda olması kuralı işlemlerin geçerliliğini etkilemeyecektir.
Ayni haklarda geçerli olan “numerus clausus” ilkesi gereğince taraflar
başka bir rehin türü ihdas edemez veya kanunda mevcut rehin türle-
rinin içeriğini değiştiremezlerse de, aynı amaca ulaşmayı sağlayacak
başka hukuki işlemler yapmayı tercih edebilirler.
Kaynakça
Aday Nejat, Taşınmaz Mülkiyetinin Naklinde Muvazaa, İstanbul 1992.
Altaş Hüseyin/Kurt Leyla Müjde, İnançlı İşlemler,
İÜHFD
, C. II, S. 2, 2011, s.1-27.
Ammann Fritz, Treuhand und Grundbuch, Zürich 1946.
Antalya Gökhan, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C.I, İstanbul 2012.
Ayanoğlu Moralı Ahu, Mülkiyet Hakkının Teminat Amaçlı Devrine Yönelik İnançlı
İşlemler, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 2006.
Aydıncık Şirin, ‘Bir İnançlı İşlem Türü Olarak Alacağın Teminat Amacıyla Temliki’,
İÜHFM
, C. LXIV, S.1, s. 131-194.
Berger Bernhard, Allgemeines Schuldrecht, Bern 2008.