278 / 545
277
TBB Dergisi 2017 (128)
Emel BADUR / Gamze TURAN BAŞARA
Tasarruf yetkisi, üzerinde tasarruf edilen hakkın bir parçası olma-
sı sebebiyle, ancak kanunla kısıtlanabilir. Hukuki bir işlemle tasarruf
yetkisinin kısıtlanması kural olarak mümkün değildir. Şayet tasarruf
yetkisi, hukuki bir işlemle kısıtlanmış ise, bu sadece borçlandırıcı bir
etkiye sahip olacak ve dolayısıyla hak sahibinin böyle bir taahhütte
bulunması tasarruf işlemi yapmasına engel teşkil etmeyecektir.
7
Tasarruf yetkisi kısıtlaması, tasarruf işlemine konu olabilecek
haklar bakımından söz konusu olabilir ki, bunların başında taşınır ve
taşınmazlar üzerindeki ayni haklar gelir. Taşınmazlar üzerindeki ayni
haklar, özellikle mülkiyet hakkı bakımından getirilen tasarruf yetkisi
kısıtlaması, tapu kütüğüne şerh edilebilmesi bakımından taşınırlardan
ayrılmaktadır. TMK’nda tasarruf yetkisine ait kısıtlamanın tapu kütü-
ğüne şerh edilebilmesi imkânı, yalnızca bir taşınmaz üzerindeki ayni
haklara ilişkin tasarruf yetkisi kısıtlamaları bakımından tanınmıştır.
TMK’nun 1010. maddesinde şerh edilebilir tasarruf yetkisi kısıtla-
maları üç grupta toplanmıştır. TMK dışında bazı kanunlarda da tasar-
ruf yetkisi kısıtlamasının şerh edilmesini öngören düzenlemeler yer
almakta olup aşağıda bunlar üzerinde de durulacaktır.
A- TMK’DA DÜZENLENEN TASARRUF YETKİSİ
KISITLAMASINA İLİŞKİN ŞERHLER
TMK’da yer alan ana şerh türlerinden birisi tasarruf yetkisine ait
kısıtlamanın şerhidir.
8
Konuya ilişkin genel düzenlemeye yer verilen
1010. maddede şerh edilebilir tasarruf yetkisi kısıtlamaları üç bent ha-
linde düzenlenmiştir. İlgili hükme göre, tapu kütüğüne ancak aşağıda
sayılan sebeplere dayanan tasarruf yetkisi kısıtlamaları şerh edilebilir:
1- Çekişmeli hakların korunmasına ilişkin mahkeme kararları,
2- Haciz, iflas kararı veya konkordato ile verilen süre,
3- Aile yurdu kurulması, art mirasçı atanması gibi şerh verilmesi
öngörülen işlemler.
7
Von Tuhr/Peter, s. 215-216; Eren, s. 176; Von Tuhr, s. 211-212; Ayiter, s. 118, 135;
Doğan, s. 23,30.
8
TMK’da şerhler kişisel hakların şerhi (m. 1009), tasarruf kısıtlamasının şerhi (m.
1010) ve geçici tescil şerhi (m. 1011) olmak üzere üçlü bir ayrımla ele alınmaktadır.