396 / 545
395
TBB Dergisi 2017 (128)
Hasan DURSUN
ilişkisinde kapitalistin, önde çalımla yürüdüğünü, emek-gücü sahibi-
nin onun emekçisi olarak peşi sıra onu izlediğini, kapitalistin önem-
li insan pozunda, sırıtkan, iş bilir; emekçinin ise sıkılgan, çekingen,
kendi derisini pazara götüren ve yüzülmekten başka umudu olmayan
bir kimse gibi olduğunu belirterek işçi bakımından zorlayıcı bir ilişki
doğduğunu ima etmekte,
107
Engels ise iş sözleşmesinin, taraflar arasın-
da özgürce yapılmış sayıldığını, ancak bu özgürlüğün, taraflar arasın-
daki eşitliğin, yasa tarafından
kâğıt üzerinde
kurulmasına dayandığını,
iki tarafın gerçek iktisadi durumuyla veya sınıflar arasındaki ayrılığın
taraflardan birisine verdiği gücün, bu güçlü tarafın öbürü üzerindeki
baskısıyla hukukun ilgilenmediğini ve iş sözleşmesi süresi boyunca,
biri ya da öbürü açıkça vazgeçmedikçe, iki tarafın da aynı haklardan
yararlanıyor sayıldığını ifade etmektedir. Bundan da öte Engels, ikti-
sadi koşulların, işçiyi sözüm ona hak eşitliğinin son kırıntılarından
da vazgeçmeye zorlaması durumunun bile hukukun umurunda ol-
madığını ifade ederek
108
mübadelede, işçi bakımından oluşan zorlayıcı
ilişkiye vurgu yapmaktadır. Görüldüğü üzere vahşi bir neo-liberal dü-
zenin uygulandığı Türkiye’de asgari ücretin bireysel iş sözleşmeleriy-
le düzenlenmesi durumunda mevut durumda açlık sınırının altında
bulunan asgari ücret, salt işçinin karın tokluğuna dönüştürülecektir.
Zira ülkede mesleksiz veya niteliksiz işgücü yaygın olduğu için boğaz
tokluğuna yetecek ücreti kabul edebilecek binlerce emekçi bulunabile-
cektir. Böyle bir duruma, Anayasanın 2. maddesinde belirtilen sosyal
hukuk devleti ilkesi engel teşkil etmektedir. Bu saptamadan sonra as-
gari ücretin içeriğine yönelik önerilerde bulunulması uygun olacaktır.
- Türkiye’de asgari ücret yerinde bir şekilde ulusal düzeyde sap-
tanmasına karşın belirlenen miktar yukarıda ayrıntılı bir şekilde
görüldüğü üzere tam anlamıyla bir sefalet ücreti niteliğini taşı-
maktadır. Saptanan bu asgari ücret, genellikle düz işçilere uygu-
lanıyor olsa da söz konusu işçilerin sayıları ülkede oldukça fazla
107
K. Marx, Kapital Birinci Cilt, [Orijinali, Das Kapital, Kritik der politischen Öko-
nomie, Band 1, 1867). İngilizcesinden (Capital, A Critical Analysis of Capitalist
Production, volume 1, Lawrance and Wishart, London, 1971) Türkçeye çeviren,
Alaattin Bilgi], Sekizinci Baskı, Sol Yayınları, Ankara 2007, s. 179.
108
Engels, F. Ailenin Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni, [Orijinali, Der Ursprung
der Familie des Privateigentums und des Staats, 1884) Fransızcasından (L’origine
de la famille, de la propriété et de l’état, Editions Sociales, Paris 1969) Türkçeye
çeviren Kenan Somer], Sol Yayınları, Ankara 2005, s. 86.