400 / 545
399
TBB Dergisi 2017 (128)
Hasan DURSUN
de işçilerin farklı uzmanlık dereceleri göz önünde bulundurularak
asgari ücretin üstünde ücret düzeyleri kurulabilir. Ancak bu usulde,
hiçbir zaman, saptanan asgari ücretin altında ödeme yapılması esası
benimsenmemektedir. Hatta bir sanayicinin ödeme gücü yetersiz olsa
bile asgari ücret düzeyinden özveride bulunulması kabul olunamaz.
Çünkü işçisine doğal bir yaşam düzeyi sağlayamayan bir sanayinin
yaşama hakkına sahip olduğu savı geçerli değildir. Asgari ücret kutsal
olup ona hiçbir şekilde dokunulmaması gerekir.
120
Yine az önce belirtildiği üzere asgari ücretin hesaplanmasında
esas alınan üçüncü ölçütü, sanayiin ödeme gücünün hesaplanması
oluşturur. Bu ölçüde işletmenin gücü iki bakımdan düşünülür. Bun-
ların ilkinde, ülke sanayisinin tümü göz önünde tutulmak suretiyle
düz işçinin asgari ücreti saptanmakta, ikincisinde ise her sanayi ko-
lunun hatta işletmenin ödeme gücü ayrı ayrı göz önünde bulunduru-
larak yine düz bir işçinin en az ücreti belirlenir. Sanayi komitelerinin
gelişmiş olduğu ülkelerde bu ikinci yol tercih edilmekte ve o sanayiye
ait tüm işletmelerin aynı ücreti ödemeleri sağlanmaktadır. Eğer çeşitli
işletmelerin ödedikleri asgari ücretler arasında bir fark yaratılırsa bu-
nun birçok sakıncaları da ortaya çıkmaktadır. Daha açık bir deyişle,
asgari ücretler arasında farkın bulunması durumunda, bir kısım iş-
letmeler piyasada daha elverişli bir duruma gelmekte ve söz konusu
farklılıktan ötürü bir sosyal adaletsizlik doğmaktadır. Bu durum özel-
likle tam istihdamın sağlandığı toplumlarda işçilerin durmadan yer
değiştirmelerine yol açmaktadır.
121
Görüldüğü üzere bu üç nesnel öl-
çütten geçim ücreti ölçütü esas alınmakta, sanayide fiilen ödenmekte
olan ücretler ile sanayiin ödeme gücü ölçütleri ancak ilk ölçütün üze-
rine bir ilave yapılması gerektiği zaman dikkate alınmaktadır. Bu son
iki ölçüt, geçim ücreti ölçütünü hiçbir zaman aşağı çekememektedir.
- Asgari ücretin içeriğinin saptanmasında iki aşamalı bir sürecin
izlenmesi gerekmektedir. Gerçekten de çağcıl ülkeler asgari ücre-
tin hesaplanmasında uygulamada iki aşamalı bir süreç izlemek-
tedirler. Bu süreçlerin ilkinde, işçiye gerekli tüm eşyayı içeren bir
bütçe hazırlanmakta ve daha sonra bu bütçenin tutarı cari fiyat
üzerinden hesaplanmaktır. Gerçi bütçenin içeriğine nelerin oluş-
120
Talas, s. 69.
121
Talas, s. 69.