111 / 405
110
Kanuni Temsilcilerin Amme Borçlarından Sorumluluğu: Kusurlu Sorumluluk...
bir hüküm bulunmamaktadır fakat iradi temsil yasaklanmış da değil-
dir.
11
Burada önemli olan husus, kanun aksini öngörmediği sürece bir
hukuki işlem sonucu iradi temsil yetkisini haiz olan kişinin, idareye
karşı bir sorumluluğunun söz konusu olmamasıdır.
12
Bir başka anla-
tımla, iradi temsilci, devlet ile kişi arasında kamu hukuku ilişkisinden
doğan maddi ve şekli ödevlerin yükümlüsü haline gelmemektedir.
Ancak, tarafların özel hukuk hükümleri gereğince bu konuya ilişkin
yaptıkları sözleşmeler -geçerlilik şartlarını taşımaları halinde- ile bağlı
olacakları ifade edilebilir.
13
Diğer yandan, kanuni temsilci, kamu hukukundan doğan ve tem-
sil ettiği kişiye ait olan maddi ve şekli ödevlerin yerine getirilmesinden
kanun gereği şahsen sorumlu tutulmuştur. Kanuni temsilci, fiil ehliye-
tine sahip olmalıdır.
14
Ayrıca tüzel kişilerin tek bir istisnai durum ha-
ricinde kanuni temsilci sıfatı kazanmaları mümkün değildir.
15
Zira ka-
nuni temsilcinin sorumluluğunun kanunda düzenlenmesinin altında
yatan temel neden, mali gücü olan ancak fiil ehliyetine sahip olmayan
veya fiil ehliyeti kısıtlananlar (gerçek kişiler) ile sahip olduğu fiil ehli-
yetini organları aracılığıyla kişilerin (tüzel kişiler) kamu hukuku iliş-
kisinden doğan ödevlerinin yerine getirilmesinin etkin şekilde sağlan-
ması ve nihayetinde ilgili vergi ve diğer amme alacaklarının tahsilidir.
Filiz Kitabevi, İstanbul, s.161; Mehmet Ayan, (2012), Borçlar Hukuku Genel Hü-
kümler, 7. Bası, Mimoza, Konya, s. 187-188.
11
Mualla Öncel/Ahmet Kumrulu/Nami Çağan, (2014), Vergi Hukuku, 23. Bası,
Turhan Kitabevi, Ankara, s. 75.
12
Binnur Çelik, (2000), Kamu Alacaklarının Korunması Bakımından Limited Şirket
Ortaklarının Sorumluluğu,
Gazi Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi,
Cilt 2 Sayı 1, s. 122.
13
İrfan Barlass, (2006), a.g.e., s. 8; Kişilerin vergiye ilişkin olarak akdettikleri özel
hukuk sözleşmelerinin hukuki niteliği ve bağlayıcılığı konusunda bilgi için bkz.
Mustafa Akkaya, (2000), Özel Hukuk Sözleşmelerinde Yer Alan Vergisel Hüküm-
lerin Geçerliliği ve Bağlayıcılığı Sorunu, Yaklaşım Yıl:8, Sayı:95 Kasım, s. 145-151.
14
Adnan Gerçek, (2003), Türk Vergi Hukukunda Tahsilat İşlemleri ve Etkinliği,
Ekin Yayınevi, Bursa, s. 66. Kanuni temsilcinin aksine, temsil olunanın iradesi so-
nucu temsil yetkisini elde eden kişinin fiil ehliyetine sahip olması şart değildir. Bu
kişi küçük ya da kısıtlı olabilir ancak ayırt etme gücüne sahip olması zorunludur.
Haluk N. Nomer, a.g.e., s. 71.
15
6102 sayılı Kanun’un 359/2 fıkrasında, tüzel kişilerin anonim şirketin yönetim
kurulu üyesi olarak seçilebilmesine imkân tanımıştır. Aynı fıkrada, tüzel kişi ile
birlikte, tüzel kişi adına, tüzel kişi tarafından belirlenen gerçek bir kişinin tescil ve
ilan edileceği ve sadece bu gerçek kişinin tüzel kişi adına toplantılara katılıp oy
kullanabileceği öngörülmüştür. Burada, yönetim kurulu üyeliği sıfatı bu tüzel ki-
şiye aittir. Dolayısıyla, bu tüzel kişi, kural olarak anonim şirketin kanuni temsilcisi
sıfatını da haiz olacaktır.