155 / 405
154
Medeni Usul Hukukunda Hâkimin Verdiği Kesin Süre
2. Karşı Taraf Bakımından Sonuçları
Hâkim tarafından verilen kesin süre içinde yapılmayan işlemi,
kendisine kesin süre verilen tarafın yapma hakkı ortadan kalkar
(HMK m. 94/3). Diğer taraf aynı işlemi yapmak isterse ya da yapması
gerekirse ona yeni bir süre verilerek işlemi yapması sağlanabilir. Zira
bir taraf için süresinde işlemi yapmamasından kaynaklanan hak kay-
bı, diğer tarafı etkilememektedir.
88
Makul sürede yargılanma hakkı adil yargılanma hakkının bir un-
suru olup, yargılamanın sürüncemede kalmasını önlemek ve adaletin
zamanında yerini bulması için kabul edilmiş bir ilke olarak karşımıza
çıkmaktadır.
89
Davanın makul sürede bitirilmesinde tarafların yararı
bulunduğu kadar toplumun da yararı bulunmaktadır. Hak ihlali ile
bozulan menfaat dengesinin zamanında kurulamaması toplumsal ba-
rışı zedeleyebilir.
90
Bu nedenle taraflar hak uyuşmazlığının kendilerini
ilgilendirdiğini ve dolayısıyla da davanın tüm sonuçlarıyla kendileri-
ne yönelik olduğunu iddia ederek, kesin süre tedbirini ortadan kal-
dıracak şekilde irade ortaya koyamamalıdırlar. Ayrıca mahkemelerin
iş yükünün devamlı bir şekilde fazla olması İnsan Hakları Avrupa
Mahkemesi için devletin sorumluluktan kurtulmasına mazeret teşkil
etmez.
91
Kesin sürenin sonuçlarının gereği gibi uygulanmayıp mah-
kemelerin iş yükünün artması, makul sürede yargılama yapılmaması
nedeniyle ülkemizin tazminata mahkûm edilmesine neden olabilir.
92
B. Mahkeme Bakımından Sonuçları
Alman Medeni Usul Kanunu (ZPO)
§
318 mahkemenin verdiği
ara kararın bağlayıcılığını düzenlemiştir. Buna göre mahkeme vermiş
olduğu kararın daha sonra yanlış olduğunu anlasa bile kural olarak
bu kararı değiştiremez (negatif bağlayıcı etki). Ayrıca mahkeme ka-
rarını aynı yargılamada daha sonra vereceği kararlarda esas almak
88
Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 94. maddesinin gerekçe metni için bkz. Ars-
lan/Yılmaz/Taşpınar Ayvaz/Hanağası, s. 136; Yılmaz, Şerh, s. 695.
89
İlyas Doğan, İnsan Hakları Hukuku, 2. Baskı, Astana Yayınları, Eylül 2015, s. 556.
90
Sezin Aktepe Artık, Medeni Usul Hukukunda Adil Yargılanma Hakkı, Seçkin Ya-
yınları, Ankara 2014, s. 250.
91
Aktepe Artık, s. 270.
92
Doğan, s. 558.