157 / 405
156
Medeni Usul Hukukunda Hâkimin Verdiği Kesin Süre
hak teşkil etse bile hâkim ara karardan dönebilmelidir.
99
Bu durum
lehine usuli müktesep hak teşkil eden tarafın hakkının ihlal edilmesi
tereddüdüyle karşılanabilir. Ancak kanaatimizce usulüne uygun ol-
mayan bir ara karar ile kendisine kesin süre verilen tarafın hukuki
dinlenilme hakkı ihlal edilmişse, hukuki dinlenilme hakkı karşısında
usuli müktesep hakka üstünlük tanımamak gerekir. Ayrıca hukuki
dinlenilme hakkının temel yargısal haklardan olması, medeni usul
hukukunun esas itibarıyla taraflara yeni haklar ihdas etmeyip maddi
hukuktan doğan hakları koruyor olması
100
ve özellikle usuli müktesep
hakka yöneltilen eleştirileri
101
dikkate aldığımızda kanaatimiz güçlen-
mektedir.
Kesin sürenin hak düşürücü ve kamu düzeninden olması nedenle-
riyle, mahkeme ara kararın gereğinin yapılıp yapılmadığını re’sen ince-
lemelidir. İncelemesi neticesinde tarafın kesin süreye riayet etmediğini
tespit ederse gereğini hemen yapmalıdır.
102
Taraf kesin süreyi kaçırmış-
sa buna bağlanan sonuçlar kendiliğinden doğar.
103
Hâkimin bu yönde
bir karar vermesi sonuçların doğması bakımından gerekli olmayıp, iş-
lemin süresi içinde yapılmadığını tespit etmek ve bu hususu tutanağa
yazmak için (HMK m. 156) gereklidir.
104
Mahkeme, tarafın ara kararın
gereğini yerine getirmemesi halinde yapılması istenen işleme göre bir
karar verir. Örneğin kesin süre içinde taraftan yapması beklenen işlem
keşif için gerekli giderleri yatırması olduğu halde taraf bu giderleri ya-
tırmazsa, hâkim mevcut diğer delillere göre kararını verir.
105
Hâkim kesin süre verdikten sonra yeni bir süre veremez veya ver-
diği kesin süreyi uzatamaz.
106
Hâkimin aksi şekilde davranması hu-
99
Özekes, s. 205.
100
Karslı, Usuli İşlemler, s. 112.
101
Tolga Akkaya, Medeni Usul Hukukunda İstinaf, Yetkin Yayınları, Ankara 2009, s.
230-236; Deniz Meraklı Yayla, Medeni Usul Hukuku’nda İstinaf Kanun Yolunda
Yeniden Tahkikat Yapılması, Yetkin Yayınları, Ankara 2014, s. 93-99.
102
Kuru, Usul- V, s. 5449; 1. HD, 11.09.1996, 8913/9700 (Yılmaz, Şerh, s. 696).
103
Gilles, s. 148.
104
Bu noktada hâkimin vereceği kararın, teknik anlamda bir ara karar olup olmadığı
tartışılabilir. Zira doktrinde ara kararların verilebilmesi için yargılamada uyuş-
mazlık çıkmasının gerekli olup olmadığı konusu tartışmalıdır. Bu konuda ileri sü-
rülen görüşler için bkz. Boran Güneysu, s. 149-150.
105
15. HD, 14.01.2014, E. 2013/6503, K. 2014/203
(www.kazanci.com); 15. HD,
05.02.2013, E. 2013/371, K. 2013/643
(www.kazanci.com).
106
Kuru, s. 644.