163 / 405
162
Türk ve İsviçre Hukuklarında Evcil Hayvanlara Verilen Zararlara İlişkin Özel Hukuktan ...
Giriş
1842 ve 1885 yılları arasında tüm kantonlarda hayvanlara eziyetin
yasaklanmış olduğu İsviçre’de, 1992 yılında yapılan Anayasa değişikliği
ile yaşayan varlıklar olarak hayvanların haysiyetlerinin dikkate alın-
ması gerektiği kabul edilmiştir.
1
Bu Anayasal düzenleme neticesinde,
İsviçre hukukunda hayvanların hukuki statüsüne ilişkin yoğun politik
tartışmalar başlamıştır.
2
Uzun yıllar süren tartışmaların sonucu ise, 4
Ekim 2002 tarihinde İsviçre Medeni Kanunu, Borçlar Kanunu, Ceza Ka-
nunu ve İcra ve İflas Kanunu’nda bir dizi değişiklik yapılması olmuştur.
3
1 Nisan 2003 tarihinde yürürlüğe giren kanun değişikliklerinin
genel amacı, hayvanların hukuki statüsüne ilişkin olarak toplumda
oluşan güncel duyarlılığın hukuk düzenince dikkate alınmasıdır. Zira
Roma hukukundan kalan ve hayvanları eşya kabul eden anlayış gü-
nümüzde çağdışı kalmıştır.
4
Bu nedenle, hayvanların hukuki konumu
iyileştirmek ve insanlar ile evcil hayvanları arasındaki özel ilişkiyi göz
önünde bulunduran düzenlemeler yapılması amaçlanmıştır.
5
Bu çalış-
mada söz konusu düzenlemelerden üçü ele alınacaktır.
1
Margot Michel, “Chapter 4 Law and Animals: An Introduction to Current Euro-
pean Animal Protection Legislation”, Animal Law: Reform or Revolution, (Anne
Peter / Saskia Stucki / Livia Boscardin (ed.)), Schulthess, Zürich 2015, s. 87-116,
s. 99. Hayvanların haysiyetinin dikkate alınmasına ilişkin bu düzenleme, insan-
ların hayvanları (örneğin deneysel faaliyetler çerçevesinde) kötüye kullanmala-
rının önüne geçmeyi amaçlamaktadır. Peter Krepper, “Affektionswert-Ersatz bei
Haustieren”, AJP - Aktuelle Juristische Praxis 2008, s. 704-718, s. 709. İsviçre Hu-
kukunda hayvanların haysiyeti meselesini hakkında ayrıca bkz. Peter Krepper,
“Tierwürde im Recht - am Beispiel von Tiersuchen”, AJP - Aktuelle Juristische
Praxis 2010, s. 303-313, s. 303 vd; Margot Michel / Eveline Schneider Kayasseh,
“The Legal Situation of Animals in Switzerland: Two Steps Forward, One Step
Back – Many Steps to go”; Journal of Animal Law, C. VII; s. 1-42, s. 14.
2
Catherine Strunz, Die Rechtsstellung des Tieres, insbesondere im Zivilprozess,
Schulthess, Zürich 2002, s. 85.
3
İsviçre’de hayvanların korunmasını amaçlayan yasal düzenlemeler bunlarla sı-
nırlı değildir. Özellikle 1978 tarihli ilk Hayvan Koruma Kanunu ile bunun güncel
hali olarak 2005 tarihinde kabul edilip 2008 yılında yürürlüğe giren Federal Hay-
van Refahı Yasası da hayvanların korunmasına ilişkin hassasiyeti ortaya koyan
yasal düzenlemeler arasında yer almaktadır.
4
Kommission für Rechtsfragen des Ständerats: Parlamentarische Initiative, Die
Tiere in der schweizerischen Rechtsordnung, Bericht der Kommission für Recht-
sfragen des Ständerats vom 25 Januar 2002,
(https://www.admin.ch/opc/de/federal-gazette/2002/4164.pdf), 4166.
5
Ruth Arnet / Eva Maria Belser, CHK- Handkommentar zum Schweizer Privat-
recht, Sachenrecht, Art. 641-977 ZGB, (Peter Breitschmid / Alexander Rumo-Jun-
go (ed.)), Schulthess, Zürich 2012, Art. 641a, N.1.