Dergi 129

323

TBB Dergisi 2017 (129)

Ümmühan Elçin ERTUĞRUL / Tuğba SARIKAYA GÜLER

Uluslararası hukukta, hem devlet egemenliği doktrini vurgulan-

mış, hem de halkların kendi kaderini tayin hakkı tanınmıştır. Çelişir

görünen bu normların hukuka uygun şekilde uzlaştırılması için, ta-

leplerin meşruiyetini değerlendirecek türden bir takım ölçütlerin be-

lirlenmesi gerekmiştir. Öte yandan belirlenen kıstasların muğlak ya-

pıda olması, bu kriterlerin karşılanıp karşılanmadığına karar verecek

üstün bir otoritenin var olmaması, ayrılıkçı hareketlerin uluslararası-

laşmasının hukuksal olmaktan ziyade siyasal bir durum haline gelme-

si ya da normatif prensipleri yok sayan güçlü devletlere karşı yaptırım

uygulamanın zorluğu gibi sebeplerle ayrılıkçı hareketlerin değerlen-

dirilmesi, konunun hem siyasi hem de hukuki boyutlarının analizinin

birlikte yapılmasını gerektirmiştir. Dolayısıyla, devletin ulusal birliği

ve bölünmez bütünlüğüne doğrudan bir tehlike arz edebilecek nitelik-

te olan ulusal kurtuluş hareketlerinin, uluslararası hukuk tarafından

tanınması işlemi reel uluslararası politika eksenli sancılı bir sürece da-

yanmaktadır.

Bu duruma ilişkin olarak, Walzer’ın hukukçuların “kâğıttan bir

dünya” yarattığı ve bu dünyanın bizim yaşadığımız dünyadan önemli

noktalarda ayrıldığı iddiası belki abartılı bir söylem olmayacaktır.

An-

cak, ulusal kurtuluş hareketlerinin, bölgesel ve uluslararası organizas-

yonların faaliyetleriyle geleneksel uluslararası hukukun nasıl yeniden

şekillendiğini incelemek faydalı bir girişimdir. Bu bağlamda, makale

öncelikle ulusal kurtuluş hareketleri ile geleneksel uluslararası hu-

kuk arasındaki ilişkiyi ortaya koyan kuramsal bir çerçeve çizerek işe

başlar. Daha sonra ise, XX. yüzyıl sonrası dönemde gelişimi hızlanan

uluslararası insancıl hukuk kapsamında silahlı çatışmaların niteliğine

göre ulusal kurtuluş hareketlerinin hak ve yükümlülüklerinin neler

olduğunu tartışır. Bu bölümün ikinci kısmında ise, uluslararası insan-

cıl hukukun ulusal kurtuluş hareketlerinin hukuki statüsünü düzen-

lemelerinden ve bu düzenlemelerdeki hukuki boşluklardan bahseder.

Kısacası makale, uluslararası hukukun ulusal kurtuluş hareketlerini

düzenleyen hükümlerinin, hem teorik hem de pratik açıdan zayıf ve

güçlü yanlarının teşhisini amaçlamaktadır.

Michael Walzer, Just and Unjust Wars: A Moral Argument with Historical Illust-

rations, 4th Ed., Basic Books, New York, 1977, s.21.