Dergi 129

327

TBB Dergisi 2017 (129)

Ümmühan Elçin ERTUĞRUL / Tuğba SARIKAYA GÜLER

üzerinde kontrolü elinde bulunduran örgütlü gruplar arasındaki si-

lahlı çatışmalar

olarak kabul edilmiştir.

Uluslararası nitelikte olmayan silahlı çatışmalarda, örgütlü silahlı

gruplara “savaşan” statüsünün tanınması bu silahlı çatışmayı ulusla-

rarasılaştırmaktadır ve savaşanların uluslararası hukuk kişisi olarak

hak ve yükümlülüklerini doğurur. 1900 yılında Uluslararası Hukuk

Enstitüsü’nün bir kararında

savaşan statüsünün unsurları şu şekil-

de sayılmıştır: (i) devletin sınırları içerisinde cereyan eden geniş çapta

bir silahlı çatışmanın bulunması; (ii) ulusal toprağın belirli kısmının

direnişçilerce işgal edilerek yönetilmesi;

(iii) direnişçilerin, savaş

hukuku kurallarını uygulama istek ve yeterliliğine sahip şekilde ve

emir komuta zinciri altında organize olmuş belirli bir silahlı kuvvet

aracılığıyla savaşması ve (iv) dış devletlerin oluşan savaş durumunu

tanımalarıdır.

Savaşan statüsünün tanınması, ayrılıkçı hareketleri hem uluslara-

rası hukuk kişisi haline getirmekte hem de meşruiyet kazandırmak-

tadır. Savaşan statüsünün en doğal sonucu, savaşanların 3 No’lu Ce-

nevre Sözleşmesine göre savaş esiri olmalarıdır. Ayrıca Sözleşme’nin

4. maddesinde, savaş esirleri ve savaş esiri gibi muamele edilecek ki-

şiler tahdidi olarak düzenlenmiştir.

Bu sebeple, savaşan statüsünün

Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi (YUCM) Üst Yargılama Dairesi,

silahlı çatışmanın, devletlerarasında, hükümet güçleri ile örgütlü silahlı gruplar

arasında ya da ülke içinde örgütlü silahlı grupların kendi aralarında olabilece-

ğini belirtmiş ve silahlı çatışma için şiddetin uzun süreli ve belli yoğunlukta ol-

ması şartını aramıştır. Prosecutor-Dusko Tadic a/k/a “DULE”, 2 Oct. 1995, The

Judgement under Appeal, para.70,

http://www.icty.org/x/cases/tadic/acdec/

en/51002.htm (Erişim Tarihi 24 Eylül 2016)

Institute de Droit International, “Resolution on Insurrection”, Annuaire de

l’institute de Droit International, 1900, s.227

“ulusal toprağın belirli kısmının direnişçilerce işgal edilerek yönetilmesi” unsuru,

silahlı grubun “ülkenin belirli bir bölümüne hâkimiyeti” kapsamında, ülke yö-

netiminde hükümet benzeri bir yapıya sahipliği ile birlikte değerlendirilmelidir.

Sasha Radin, “The Current Relevance of the Recognition of Belligerency”, Armed

Conflict and International Law: In Search of the Human Face, Ed.Marielle Matthe,

Brigit Toebes, Marcel Brus, Asser Press, Netherlands, 2013, s.125.

Higgins, “The Application of IHL”, s.9-12;Pangalangan ve Arguiling, s.51.; Rosa-

lyn Higgins, “International Law and Civil Conflict”, The International Regulation

of Civil Wars, Ed. Evan Luard, New York University Press, New York, 1972,s.170-

171;ve Raymond C. Taras ve Rajat Ganguly, Understanding Ethnic Conflict, 4th

Ed, Longman, New York, 2010, s.39,40.

Ayrıntılı bilgi için; Marco Sassoli, “Use and Abuse of the Laws of War in the War

on Terrorism” Law and Inequality, Vol. 22, No.2, 2004, s.196, 206-213.