Dergi 129

329

TBB Dergisi 2017 (129)

Ümmühan Elçin ERTUĞRUL / Tuğba SARIKAYA GÜLER

varlığını üniter bir yapı halinde sürdürmek amacıyla devletin ege-

menliği doktrinine vurgu yaparlarken, ayrılıkçı hareketler kendileri-

ni yönetme ya da bağımsızlık taleplerini meşrulaştırmak üzere self-

determinasyon ya da ayrılma haklarına dikkat çekmektedirler.

Westphalian devlet sisteminin kurulmasını müteakiben, devletin

egemenliği doktrini ulus-devlet yapıları için mutlak, yasal ve birleşti-

rici bir unsur olarak görülmüş ve her devletin uluslararası sistemdeki

egemen eşitliği kurucu bir norm olarak kabul edilmiştir.

Bu doktrin

uyarınca, (i) devletlerin hukuki olarak eşit olduğu, (ii) egemenliğin do-

ğasından kaynaklanan haklara sahip olduğu, (iii) her bir devletin di-

ğer devletin hukuki kişiliğine saygı duyma yükümlülüğünün bulun-

duğu ve (iv) devletlerin ülkesel bütünlüğü ve siyasi bağımsızlığının

ihlal edilemez olduğu konusunda uluslararası uzlaşı sağlanmıştır.

Nitekim Birleşmiş Milletler (BM) Şartı Madde 2(1) devletlerin egemen

eşitliğini düzenlerken, Madde 2(7)

kapsamında, devletlerin özü iti-

bariyle kendi iç yetki alanına giren konularda BM’nin müdahale yet-

kisinin bulunmadığı ve üyelerin bu tip konuları bir çözüme bağlama-

sı için zorlanamayacağı belirtilmiştir. Madde 2(4) ise, devletin toprak

bütünlüğüne ve siyasal bağımsızlığına kastedecek türden kuvvet kul-

lanma tehdidini ya da kuvvet kullanımını yasaklamıştır.

Ayrıca BM

Genel Kurulu 21 Aralık 1965 tarih, 2131 sayılı kararla

30,

“Devletlerin

rarası Hukuk ve Politika, Cilt.3, No.9, 2007, s.65. Yusuf Aksar, Uluslararası Hukuk

I, 3. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2015, s.203

Alexis Heraclides,

The Self-Determination of Minorities in International Politics,

Frank Cass, London, 1991, s.21.

Taras ve Ganguly, s.36.

Pangalangan ve Arguiling, s.49.

Öte yandan, 2005 tarihli BM Dünya Zirvesinde, her bir üye devletin soykırıma,

savaş suçlarına, etnik temizliğe ve insanlığa karşı işlenen suçlara karşı halkını ko-

rumadığı durumlarda uluslararası toplumun müdahalesini öngören “koruma so-

rumluluğu” kapsamında BM Andlaşması 2/7 madde hükmü gevşetilmiş ve insan

haklarını korumak maksatlı devletlerin içişlerine müdahalesi uluslararası hukuka

aykırı görülmemiştir. “2005 World Summit Outcome (A/60/L.1)”, Sixtieth Ses-

sion, 15 Eylül 2005, para 138,

http://responsibilitytoprotect.org/world%20sum-

mit%20outcome%20doc%202005(1).pdf (Erişim Tarihi: 10 Mayıs 2016), Ümmühan

Elçin Ertuğrul, “Koruma Sorumluluğu: İnsani Müdahaleyi Makyajlamak”,

Gazi

Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi,

Cilt 20, Sayı 2, Nisan 2016,s.422, 423.

Fakat meşru müdafaa hakkının doğması, uluslararası barış ve güvenliğin tesisi

amacıyla alınan BM kararları gibi istisnai durumlar vardır. Heraclides, “The Self-

Determination”, s.26.

http://www.un.org/en/ga/search/view_doc.asp?symbol=A

/RES/2131(XX),

(Erişim Tarihi 10 Mayıs 2016)