Dergi 129

324

Ayrılıkçı Hareketlerin Ulusal Kurtuluş Hareketi Statüsü Kazanması: Hukuki ve Siyasi Boyutlar

I- Kuramsal Olarak Ayrılıkçı Hareketlerin Uluslararası Hukuk

ile İlişkisi

a.)Devlet Otoritesine Karşı Başlatılan Silahlı Mücadelelerin

Muhtelif Biçimleri

XX. yüzyılın ikinci yarısında sınırlı da olsa uluslararası kişilik ka-

zanan ulusal kurtuluş hareketlerini en basit şekilde; kendi kaderini

tayin etme gayesiyle, kurulu devlet otoritesine karşı başlatılan ve si-

lahlı çatışma içeren halk hareketleri olarak tanımlanır. Kurulu devlet

otoritesine karşı silahlı mücadele içeren ulusal kurtuluş hareketleri-

nin hukuki değerlendirmesinin yapılabilmesi için, diğer kurulu dev-

let otoritesine karşı başlatılmış olan silahlı mücadelelerin incelenmesi

gereklidir.

Artan yoğunluk durumlarına göre, devlet otoritesine kar-

şı silahlı mücadeleleri (i) münferit şiddet eylemleri (ii) iç gerginlik ve

karışıklıklar, (iii) isyanlar/ayaklanmalar ve (iv) uluslararası nitelikte

olmayan silahlı çatışmalar olarak sınıflandırmak mümkündür.

Öncelikle, münferit şiddet eylemlerinde görülmekte olan şiddet,

sistematik ya da kronik değildir. İç gerginlik ve karışıklıklar ise mün-

ferit şiddet eylemlerine göre daha ciddi bir meydan okuma içerse de,

üzerinde uzlaşılmış bir tanımı literatürde bulunmamaktadır. Kızılhaç

tarafından yayımlanan silahlı çatışmalar hukuku sözlüğüne göre iç

karışıklık,

“devlet otoritesine karşı düzensiz ve münferit olarak gerçekleşen

isyan eylemlerinden, farklı örgütlenme düzeylerine sahip grupların mücade-

lesine kadar değişen yoğunlukta şiddet eylemleri içeren, ciddi ve istikrarlı iç

çatışmalar

” olarak tanımlanmıştır.

Taşdemir, iç gerginlik ve karışıklı-

ğı, “

kamu güvenliği ve düzeni adına hükümetin baskıcı tedbirlerini ve kuv-

vet kullanımını içeren, kolektif ancak yeterli düzeyde örgütlenmemiş olan ve

Farklı sınıflandırmalar için bkz. Noelle Higgins,“The Application of International

Humanitarian Law to Wars of National Liberation”

Journal of Humanitarian Assis-

tance

, Nisan 2014, s.6,

http://sites.tufts.edu/jha/files/2011/04/a132.pdf

(Erişim

Tarihi 2 Mayıs 2016); Raul C. Pangalangan ve Elizabeth H. Arguiling,“The Privi-

leged Status of National Liberation Movements under International Law”,

Philip-

pine Law Journal,

Vol. 58, 1983,s.51; ve Fatma Taşdemir, “İnsan Hakları Hukuku ve

İnsancıl Hukuk Açısından Türkiye’nin Ayrılıkçı Terör Örgütü PKK ile mücadele-

si”,

Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi,

Cilt.16, No.1, 2012, s.107-151.

Taşdemir ise münferit şiddet eylemleri, iç gerginlik ve karışıklıklar ve iç silahlı

çatışmalar olmak üzere üç ana kategoriden bahseder. Taşdemir, “İnsan Hakları

Hukuku”, s.109, 110.

Pietro Verri, Dictionary of the International Law of Armed Conflict, Cenevre,

Uluslararası Kızılhaç Komitesi, 1992, s.43.