331 / 405
330
Ayrılıkçı Hareketlerin Ulusal Kurtuluş Hareketi Statüsü Kazanması: Hukuki ve Siyasi Boyutlar
Bağımsızlık ve Egemenliklerinin Korunması ve İçişlerine Müdahale-
nin Kabul Edilmezliği” hakkındaki bildirileri kabul ederek, devletin
egemenliği doktrinini etkili şekilde sağlamlaştırmıştır.
“Millet”, “ülke” ve “egemenlik” unsurlarının birlikte varlığı du-
rumu, devleti var eder.
31
Ayrıca devletler, varlığını sürdüreceğine dair
makul bir topluluğun; (i) ayrılma, (ii) bağımsızlık elde etme, (iii)
de
facto
var olan bağımsızlığın
de jure
tanınması, (iv) imparatorluk ya da
federasyondan çözülme veya (v) iki ya da daha fazla birim ya da dev-
letin birleşmesi yollarıyla ortaya çıkabilmektedir.
32
Genel bir prensip olarak, yeni devletin kuruluşunun karşılıklı uz-
laşıya dayandığı durumlarda ayrılma, uluslararası hukuk tarafından
sorunsuz şekilde kabul görmüştür. Ancak diğer durumlarda,
Eastern
Greenland
Davasında
33
da ifade edildiği üzere, belirli bir toprak üzerin-
de hak iddia edebilmek için; hak talep edenin söz konusu topraklar
üzerinde (i) hem egemen otorite gibi hareket etme yönündeki niyet ve
siyasi kararlılığını hem de (ii) egemen otorite kurduğuna dair azım-
sanmayacak miktardaki kanıtları göstermesi aranmıştır.
34
Oysa çoğu
zaman, belirli bir topraktaki devletin egemen otoritesi, ayrılıkçı hare-
ketin kurmaya gücünün yettiği egemenlikten çok daha güçlü olduğu
bir gerçektir.
35
XX. yüzyıldan itibaren devlet olmanın meşru kaynağı ise, kendi
kaderini tayin hakkı olmuştur. 1555 Augsburg Andlaşmasına uzanan
bu hak, bulunduğu bölgedeki dini mezhebe girmek istemeyen Alman
tebaaya, kendi mezhebinden olanların yaşadıkları bölgeye göç etme
izni ve zorunluluğu vermiştir. 1688 İngiliz Devriminde ve Amerikan
kolonilerinin bağımsızlık savaşında da adından sıkça söz ettiren bu
hak, Fransız Devriminden sonra ulusa ait bir ayrıcalık olarak görül-
müştür.
36
Daha açık bir ifadeyle, bir hükümdar, yönetici sınıf ya da
yabancı boyunduruğu altında yaşamak istemeyen her ‘ulus’ un, hangi
31
Brierly, s.137.
32
Heraclides, “The Self-Determination”,s.24.
33
Daimi Uluslararası Adalet Divanı, Legal Status of Eastern Greenland, 5 Nisan
1933
,http://www.icj-cij.org/pcij/serie_AB/AB_53/01_Groenland_Oriental_Ar-ret.pdf (Erişim Tarihi: 20 Nisan 2016)
34
Taras ve Ganguly, s.37.
35
Taras ve Ganguly, s.38.
36
İlyas Doğan, Devletler Hukuku, Genişletilmiş 3. Baskı, Astana Yayınları, Ankara,
2016, s.245