Dergi 130

167

TBB Dergisi 2017 (130)

Recep DOĞAN

İsveç delegesinin önerisi ile eklenmiş olup, kavramın neyi ifade ettiği

konusunda 1951 Sözleşmesi’nin imzalanması sırasında yapılan görüş-

melerden bir sonuca varılması mümkün değildir. Birleşmiş Milletler

Mülteciler Yüksek Komiserliği tarafından yayımlanan Mülteci Statü-

sünün Belirlenmesinde Uygulanacak Ölçütler ve Usuller Hakkında El

Kitabı’nda da bu konuda tatmin edici açıklamalar bulunmamaktadır.

Ancak önerinin, ırk, din, tabiiyet ve siyasi düşünce sebepleri dışında,

kişilerin farklı toplumsal gruplara mensup olmaları sebebiyle zulme

uğrayabileceği ihtimaline karşı Sözleşme’ ye eklendiği belirtilmekte-

dir. Yine kavramın, temel olarak 1951 Sözleşmesi’nin imzalandığı ta-

rihte, komünist ülkelerde yaşayan, ancak komünizm öncesi dönemde

burjuva sınıfına mensup olan ailelerin korunmasını amaç edindiği

ifade edilmektedir.

İstanbul Sözleşmesi’nin kabulünden önce, yukarda giriş kısmın-

da da belirtildiği üzere kadınlar toplumsal cinsiyete dayalı şiddet

eylemlerinden kaynaklanan sığınma [iltica] başvurularında, 1951

Sözleşmesi’nde belirtildiği şekli ile “belli bir toplumsal gruba men-

sup” olmaları nedeniyle zulme uğradıklarını veya zulme uğramaktan

korktuklarını ispatlamak zorunda kalmaktaydılar. Çünkü 10 Aralık

1948 tarihinde kabul edilen İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin 2’nci

maddesinde hiçbir insanın cinsiyeti nedeniyle ayrımcılığa tabi tutula-

mayacağı açık bir şekilde hüküm altına alınmış olmasına rağmen, cin-

siyet

(sex)

veya toplumsal cinsiyet (

gender

) nedeniyle zulme maruz kal-

ma hali 1951 Sözleşmesi’nde hüküm altına alınmamıştı. Bu durumda,

kadınlar, kadın olarak farklı bir toplumsal/sosyal gruba ait oldukları-

nı ve kadın olmaları sebebiyle zulme uğrama korkusu yaşadıklarını

iddia etmekte, başvurulan devletlerin yetkili makamları ise böyle bir

iddianın kabulü ve başvurana sırf kadın olduğu için sığınmacı statü-

sü verilmesi halinde, başvuranın vatandaşı olduğu ülkeden gelen tüm

cular Social Group in Asylum Claims and Its Legal Policy Implications”,

Berkeley

Journal of International Law

(2), 2011, s.649-679, s.649; Sarilee Kahn, “Cast Out:

“Gender Role Outlaws” Seeking Asylum in the West and the Quest for Social Con-

nections”,

Journal of Immigrant & Refugee Studies

, 2015, s.58–79, s.60.

BMMYK El Kitabı s.20.

Arthur C. Helton, “Persecution on Account of Membership in a Social Group As a

Basis for Refugee Status”,

Columbia Human Rights Law Review, 15

(1), 1983, s.39-67,

s. 39; Islam v. Secretary of State for the Home Department Immigration Appeal

Tribunal and Another, Ex Parte Shah, R

[1999] UKHL 20, s. 5, 14, 22; Kahn, s.60;

Odman, s.113; Vrachnas, vd. s. 208.