Dergi 130

176

Kadının Toplumsal Cinsiyete Dayalı Şiddetten Kaynaklanan Sığınma Hakkı

Kadınlara yönelik toplumsal cinsiyete dayalı şiddet ise, İstanbul

Sözleşmesi’nin 3/d maddesinde “kadına kadın olmasından dolayı uy-

gulanan [

] kadınları orantısız biçimde etkileyen şiddet” olarak ta-

nımlanmıştır. Söz konusu tanım ile ilgili olarak Sözleşmenin İngiliz-

ce metnine bakıldığında ise, metinde “

violence that is directed against a

woman because she is a woman

or that

affects women disproportionately

”

ifadesi yer almakta olup; bu tanımın CEDAW Kadınlara Yönelik Şid-

det Komitesi’nin 19 Nolu Genel Tavsiye Kararı’nın

6’ncı maddesinde

belirtilen tanımla örtüştüğü görülmektedir. Ancak kanaatimizce, İs-

tanbul Sözleşmesi’nin 3/d maddesine ilişkin resmi çeviride kullanılan

“ve” ibaresinin “veya” şeklinde okunması ve doğru tanımın “kadına

kadın olmasından dolayı uygulanan veya kadınları orantısız biçimde

etkileyen şiddet” şeklinde anlaşılması gerekir. Dolayısıyla kadınlara

yönelik toplumsal cinsiyete dayalı şiddetin varlığı için, tanımda geçen

iki halden birinin gerçekleşmesi yeterli olup; her iki halin de aynı anda

gerçekleşmesi gerekmez.

Bu bağlamda, kadının cinsiyetiyle ilişkili olarak zulme /şiddete

maruz kalması

(

gender-specific persecution

) ile kadının sırf kadın olma-

sı dolayısıyla zulme/ şiddete maruz kalması

(

gender-based persecuti-

) halleri arasında ayrım yapmak gerekir. Kadının sırf kadın olması

sebebiyle şiddete/ zulme maruz kaldığı hallerde, kadın, o toplumda

kadının uyması gerektiği düşünülen sosyo-kültürel normlara uygun

olarak şekillendirilen toplumsal cinsiyet kurallarına (

gender

) uygun

davranmadığı için zulme uğramaktadır. Yani kadınlara ayrımcı bir

biçimde uygulanan, sosyal ve kültürel normlara uygun olarak şekil-

lenen toplumsal cinsiyet kuralı ile zulüm arasında doğrudan bir se-

bep-sonuç ilişkisi bulunmaktadır. Örneğin evlilik birliği dışında cinsel

ilişkiye giren bir kadın zulme ve cezalandırılmaya maruz kalıyor, aynı

şartlarda cinsel ilişkiye giren bir erkek zulme maruz kalmıyor ise, bu-

rada kadın, kadınlara yüklenen toplumsal cinsiyet kurallarına uygun

davranmadığı ve dolayısıyla sırf kadın olduğu için toplumsal cinsiyete

dayalı olarak zulme/şiddete maruz kalıyor demektir.

The CEDAW Committee’s General Recommendation No. 19 on violence against

women, (1992) UN doc. CEDAW/C/1992/L.1/Add.15 at § 24 (a).