131

351

TBB Dergisi 2017 (131)

İbrahim ERTUĞRUL

şartlara ve düzenlemelere tabii tutularak en son şeklini mülga 1475

sayılı Yasa’nın yürürlükteki 14. maddesi ile almıştır.

Çalışmamızın başlığı her ne kadar kıdem tazminatı olsa da, iş iliş-

kisinin belirli şartlar doğrultusunda son bulmasından sonra işçiye iş-

verence yapılan bu ödemenin hukuki niteliği tartışma arz eder.

Yargı-

tay kararında kıdem tazminatı, işverene ait işyerinde çalışmış işçinin,

işini kaybetmesi halinde işinde yıpranması

yeni bir iş edinmede karşılaşaca-

ğı güçlükler

ve işyerinde sağladığı katkı göz önünde alınarak,

geçmiş

hizmetlerine karşılık

işveren tarafından işçiye kanuni esaslar dâhilinde

verilen toplu para olarak tanımlamıştır.

Üretim faktörlerini düşün-

düğümüzde kapitalist tarafından getirilen sabit sermaye amortisma-

na tabiyken, işçi tarafından sunulan emek girdisinin yıpranmayacağı

düşünülemez. Kıdem tazminatının işçinin iş ilişkisi sırasında görmüş

olduğu hizmete karşılık bir hakkaniyet ödemesi olduğu görüşleri ya-

nında

, bu ödemenin işsiz kalan işçiye, yaşayacağı gelir kaybını telafi

etmek amacı taşıdığı görüşlerine de rastlamak mümkündür.

Ayrıca,

Türk Yargıtay’ı da kıdem tazminatının işçi lehinde, kanunla korunmuş

bir menfaat olduğu görüşündedir.

Kıdem tazminatının

rationale economic

(iktisadi gerekçesini)

boyutu-

nu düşündüğümüzde temel üç varsayımla karşılaşırız. Bu varsayım-

lardan ilki kıdem tazminatının iptidai bir sosyal yardım olduğu; bu

itibar ile de işsizlik ve emeklilik karşısında işçiye gelir güvencesi sağ-

ladığıdır. İkincisi ise, kıdem tazminatı insan kaynağı araçlarının etkin-

liğini artıran ve işçi işveren arasında kalıcı bağların kurulmasını sağ-

layan bir güdüleyici

(incentive)

olduğu varsayımıdır. Bu sayede işçi,

kıdemi için uzun yıllar işverene hizmet eder; işveren ise işlemmaliyet-

Sarper Süzek, İş Hukuku, Beta Yay. İstanbul 2014, s. 737

Yarg. 9. HD. E. 2009/31730 K.2012/141 T. 16.01.2012, İstanbul Barosu Dergisi, İs-

tanbul 2013, C. 87, S. 4, s. 360

Benjamin Werne, Administration of the Labor Contract (1963), Chapter 13 Sever-

ance Pay (heinonline veritabanı)

Eurofound, Statutory Regulations On Severance Pay In Europe Information Sheet,

2 Feb 15.

‘‘.....Zira kıdem tazminatı işçinin işyerindeki yıpranmasının, geçmiş hizmetlerinin

karşılığıdır ve bir menfaat olduğu açıktır. Kıdem tazminatının gerçekleşme koşul-

ları ve miktarı doğrudan kanunla belirlenmiştir. Bu menfaat hukuk düzeni tara-

fından korunmaya alınmıştır.’’ (9. HD E. 2012/24726 K. 2014/23868 T. 9.7.14-Ça-

lışma ve Toplum Dergisi, 2014/4)