131

Kamu Malı Niteliğinin Tespiti ve Kamu Mallarından Yararlanmanın Esasları

hâkim olan ilkeler birbirinden farklıdır. Ayrıca, kamu mallarına giriş

ve çıkışlar bakımından da farklı ilkeler benimsenmiş olabilir.

Şimdiye kadar yazılan satırlardan kolayca anlaşıldığı ve Gülan’ın

da belirttiği üzere, kamu malları teorisinin ülkemizde genel bir kanuni

temeli yoktur. Gülan bu durumu şu cümlelerle ifade etmektedir:

“Kamu mallarına ilişkin genel bir yasal düzenleme

hâlâ

ortaya konul-

madığı, aksine

çeşitli kamu malı türleri için mecbur kalındıkça

, birçok

kanunda parça parça, kimi zamanda çelişkili düzenlemeler yapılmakla yetinil-

diği için; gerek yargı kararlarında gerekse doktrinde -kamu mallarının- huku-

ki rejimine ilişkin belirsizlik süregelmiştir.

Kamu malları rejiminin genel ilkeleri ve istisnaları tutarlı bir şekilde po-

zitif kurallara kavuşturulmuş, doktrin tarafından sistemleştirilmiş ve yargı

kararlarıyla işlenmiş olmadığından, Türk hukuku bakımından kamu malları-

nın rejiminin ihtiyaçları tatmin edecek bir hukuki kesinlik ve belirginlik düze-

yine ulaştığı söylenemez.”

Gülan’ın yıllar önce yaptığı bu tespitler günümüzde halen güncel-

liğini koruduğu içindir ki, doktrinde kamu mallarından yararlanmaya

hâkim olan pozitif hukuk kurallarından ziyade, kamu malları rejimine

hâkim olan ilkelerden bahsetmek alışkanlığı devam etmektedir. Bu se-

beple öncelikle kamu mallarından yararlanma usullerine hâkim olan

genel ilkelerden bahsedecek; daha sonra ise kamu mallarından yarar-

lanmada hâkim olan farklı rejimler ile yararlanmaya hâkim olan ilke-

leri incelemeye çalışacağız.

A. Kamu Mallarından Yararlanma Usullerine Hâkim Olan

Genel İlkeler

Kamu mallarının birbirinden farklı kategorilerden oluştuğu bir

gerçek olduğuna göre elbette farklı hukuki rejimlere tabi olan mal ka-

tegorilerinden yararlanma usullerinin genel bir teori altında toplan-

ması oldukça güçtür. Ancak bu, yararlanma usulleri bakımından bir

takım ortak temeller üzerinde uzlaşılamayacağı anlamına gelmez. Bu

uzlaşma her kamu malı kategorisi için yararlanma usullerinin hukuki

rejimlerinin aynı olacağı anlamına da gelmemektedir.

Gülan, “Kamu Malları”, s. 583.