131

TBB Dergisi 2017 (131)

Kahan Onur ARSLAN

öngörülmedikçe geçerli olduğu kabul edilmektedir.

Örneğin kural

olarak yolların kullanımı için bir bedel alınmaz

ancak 6001 sayılı Ka-

rayolları Genel Müdürlüğü’nün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanu-

nun geçiş ücretlerinin belirlenmesi kenar başlıklı 14. maddesine göre:

“Otoyollar ile erişme kontrolünün uygulandığı karayollarının geçişi ücretli

olacak kesimleri Genel Müdürün teklifi üzerine Bakan tarafından belirlenir.

Bu karayollarının geçiş ücretleri ile bu ücretlerin yeniden belirlenmesi; üc-

retlendirilen karayolunun mesafesi, trafik yoğunluğu, aracın cinsi, sosyal ve

ekonomik faktörler dikkate alınarak çıkarılacak yönetmelikte belirtilen esas ve

usullere göre Genel Müdürün teklifi üzerine Bakan onayı ile yürürlüğe girer.

Geçişi ücretli olan otoyollar ile erişme kontrolünün uygulandığı kara-

yollarından, işletme hakkı verilen veya devredilenler hariç, ücretsiz olması

uygun görülen kesimleri ile ücretsiz geçiş yapmasına izin verilecekler genel

hükümlere göre belirlenir.”

Anılan düzenlemede her ne kadar “ücret” ifadesi tercih edilmiş

olsa da bizim de katıldığımız bir görüşe göre idare tarafından alınan

bu paralar, hizmetin tam karşılığı olamayacağı için esasen ücret olarak

kabul edilemezler. Bu paralar, giderlere katılım niteliğinde olup sade-

ce harç ve vergi niteliğindedirler.

Ancak kanaatimizce 3996 sayılı kanun usulünce yap-işlet-devret

sözleşmesi ile işletilen bir otoyol veya köprüden geçiş için ödenecek

bedeller, bir istisna olarak ücret niteliğindedir. Çünkü her ne kadar,

burada da ödenecek bedel idarenin bağlı bulunduğu veya ilgili bulun-

duğu bakan tarafından belirlenecek olsa da, yap-işlet-devret modeli

çerçevesinde hizmet gören sermaye şirketleri veya yabancı şirketler

kârlılık esasına göre işletme faaliyeti yürütmektedirler. Bu sebeple

ödenen bedel maliyet artı kârı kapsadığı için bir ücrete dönüşmüş ol-

maktadır.

Örneğin, İstanbul- Bursa-İzmir Otoyolu Projesi, Gebze-Orhanga-

zi-İzmir (İzmit Körfez Geçişi ve Bağlantı Yolları dâhil) Otoyolu işinin,

Gülan, “Kamu Malları”, s. 627.

Öyle ki idare doğrudan kamunun kullanımına tahsis edilmiş kamu mallarının

kullanımı için kendisi bir bedel almayacağı gibi bu malların harç alınarak dahi

olsa geçici işgaline izin verdiği üçüncü şahısların da herhangi bir bedel talep et-

mesine müsaade edemez. Örnek bir karar için bkz. Danıştay 10. Daire, Karar Tari-

hi: 14.12.1992, E. 1992/3452, K. 1992/3497.

Aynı görüşte bkz. Giritli/Bilgen/Akgüner/Berk, s. 878.