dergi 132

228

Türk Aile Hukukunda Toplumsal Cinsiyet Rolleri

için, kadın ve erkeğin eşitsiz koşullarını da gözler önüne sermektedir.

Maddi anlamda kadın erkek eşitliğinin hayata geçirilmesinin önemli

aşamalardan biri, geleneksel cinsiyet rollerinin yerini eşitlikçi cinsiyet

rollerine bırakmasıdır. Bu, CEDAW ve İstanbul Sözleşmesi gibi ka-

dın haklarına ilişkin uluslararası insan hakları belgelerine taraf olmuş

Türkiye’nin de bir yükümlülüğüdür.

Hukuk, tarihsel olarak egemen erkek değerlerinin kabul edilip,

meşrulaştırıldığı bir ortam sağlamıştır. Toplumsal cinsiyetin oluşma-

sına ve devam ettirilmesine önemli katkı sunan bir araçtır. Türk huku-

kunda 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 2002 yılında yürürlüğe

girmesiyle, aile hukukundaki toplumsal cinsiyet rollerine yer veren

yasa maddeleri yürürlükten kalkmıştır. Kanun metnine göre, evlilik

içerisinde kadınla erkeğin hak ve sorumlulukları eşittir. Kanun’un laf-

zında, toplumsal cinsiyet eşitliği ve eşitlikçi roller ön plandadır. Ancak

Kanun’un yürürlükte olduğu on beş yıllık sürede, evlilik içerisinde

eşitlikçi değişimin gerçekleşmediği gündelik gözlemlerimizle bile ula-

şabileceğimiz bir sonuçtur. Bunun toplumsal, kültürel ve özellikle eko-

nomik sebepleri olmakla birlikte, eşitlikçi rollerin yaşama geçmemesi-

nin önemli sebeplerinden biri, TMK hükümlerinin içtihatlarda hayata

geçmemiş olmasıdır.

Toplumsal cinsiyet rollerinin evlilik içerisinde kendisini en çok

gösterdiği, ekonomik ve cinsel roller üzerinden boşanma davaların-

daki içtihatları inceleme konusu yaptığımız bu çalışmada, içtihatların

geleneksel toplumsal cinsiyet rollerini tümüyle benimsemiş bir tutum

içerisinde olduğu görülmektedir. 4721 sayılı TMK’yla, ETMK’daki pek

çok toplumsal cinsiyet rolü terk edilmiş olmasına karşın bu değişim

içtihatlara yansımamıştır. İçtihatlar ETMK dönemiyle paraleldir. Ka-

nun metinleri, yargısal içtihatlarla hayata geçer. Bu haliyle, toplumsal

cinsiyet rollerine ilişkin 4721 sayılı TMK’yla yapılan eşitlikçi değişik-

lik, hukuk âleminde hayata geçmemiştir. Aile hukuku içtihatları top-

lumsal cinsiyet rollerini pekiştirmeye ve kimi alanlarda toplumdaki

değişimi bile fark etmeksizin, yeniden üretmeye devam etmektedir.

Kaynakça

Akal Cemal Bali, İktidarın Üç Yüzü, Dost Kitabevi, Ankara 2005.

Akıntürk Turgut-Karaman Derya Ateş, Türk Medeni Hukuku, Aile Hukuku, İkinci