dergi 132

304

Uluslararası Antlaşmaların Yargısal Denetimi Bağlamında KKTC Anayasa Mahkemesinin ...

anayasanın bütünlüğü ilkesi açısından bakıldığında, milletlerarası ilişkilerin

niteliği gereği andlaşmalar üzerindeki tek denetimin onların onaylanmasını

uygun bulmaya dair kanunun görüşülmesi sırasında TBMM’nin yapabilece-

ği siyasal denetim olduğu açıktır.

Usulüne göre yürürlüğe konulmuş bir milletlerarası andlaşmanın,

Anayasa’ya aykırı bulunarak iptal edilmesi, Devletin o andlaşmayla kabul et-

tiği yükümlülüklerini yerine getirememesi neticesini ortaya çıkaracaktır. Bu

hâl tartışmasız Devleti, uluslararası hukuk karşısında zor durumda bıraka-

cak, Devlet andlaşmanın niteliğine ve kapsamına göre birtakım yaptırımlara

maruz kalabilecek ve uluslararası alandaki saygınlığının zarar görmesi söz

konusu olabilecektir. Bu nedenle, anayasa koyucu, milletlerarası andlaşmala-

rın onaylanmalarının ardından iptale konu olabilmesinin uluslararası hukuk

açısından Devleti bir takım ciddi sorumluluklar altına sokabileceğini düşün-

müş ve onları Anayasal denetimin dışında tutmuştur”.

Mahkeme’nin bir diğer incelediği konu ise Uluslararası Andlaş-

mayı Onaylamayı Uygun Bulma Yasasının Yargısal Denetimi ile ilgili

olmuştur. Mahkeme uygun bulma yasasının denetimi konusunda şu

görüşte bulunmuştur;

“....

belirtilen anayasal düzenlemeler karşısında bu denetimin yapılması,

devletin bütün etkinliklerinde hukuka ve Anayasa’ya uyması, işlem ve eylem-

lerinin bağımsız yargı denetimine tabi olması anlamına gelen hukuk devleti

ilkesinin bir gereğidir. Bu nedenle, andlaşmalardan bağımsız olarak uygun

bulma kanunlarına karşı Anayasa Mahkemesine başvurulabileceği kabul edil-

melidir.

Uygun bulma kanununun şekil bakımından denetimi, kanunun son oy-

lamasında öngörülen çoğunlukla kabul edilip edilmediği ile sınırlıdır. Şekil

denetimi kapsamında Anayasa’nın 90. maddesiyle getirilen yasağı bertaraf

edici nitelikte denetim yapılması da söz konusu olamaz.

Bununla beraber, uygun bulma kanununun bazı hükümleri, onay-

lanmasını uygun bulduğu andlaşmadan ayrılabiliyor, bağımsız olarak

kendi başına hüküm ifade edebiliyor ve ondan ayrı olarak hukuk dü-

zeninde etki yapabiliyorsa, anılan hükümlerin Anayasa’ya aykırılığı

iddiasının esas bakımından incelenmesi mümkündür. Buna karşılık

uygun bulma kanununun ancak andlaşma ile birlikte anlam ve etki ta-