dergi 132

392

“İstisna Hali” Üzerinden Bir Egemenlik Kavramı Tartışması

Agamben’e göre, bugün bile kamu hukukunda bir istisna hali

kuramı yoktur ve hukukçular ile kamu hukuku kuramcıları, sorunu

gerçek bir hukuk sorunundan çok, fiili durum olarak değerlendirmek-

tedirler. Bu yazarlar

necessitas legem non habet

[zorunluluğun yasası

yoktur] deyiminden yola çıkarak istisnanın dayandığı zorunluluk ha-

linin hukuki biçimi olamayacağını savunmaktadırlar. Bu durum aynı

zamanda istisna hali teriminin siyaset ile hukuk arasındaki sınırdaki

konumunu da belirsizleştirmektedir.

İstisna halini “kamu hukuku ile siyasal olgu arasında bir dengesiz-

lik noktası”dır ve istisna hali, iç savaş, ayaklanma ve direniş gibi, “ikir-

cikli ve belirsiz bir sınır çizgisinde, hukuki olan ile siyasal olan ara-

sında kesişme noktasında”

konumlandıran yaygın görüşe değinen

Agamben, kavramı şu şekilde sorunsallaştırır: “İstisnai önlemler, siya-

sal kriz dönemlerinin ürünü iseler ve bu nitelikleriyle hukuki-anayasal

alanda değil, siyasal alanda anlaşılmak zorunda iseler; bu önlemler,

hukuk düzleminde anlaşılamayan hukuki önlemler gibi paradoksal

bir durumda konumlanırlar ve istisna hali, yasal biçimi olamayan şe-

yin yasal biçimi halini alır. Öte yandan, eğer istisna, hukukun onun

aracılığıyla gönderme yaptığı ve kendini askıya alarak yaşamı bün-

yesine kattığı özgün araç ise, o zaman bir istisna hali kuramı, canlıyı

hem hukuka bağlayan, hem ona terk eden ilişkinin tanımlanmasının

ön koşuludur.”

B. İstisna Halinin Tanımlanması

İstisna hali ile iç savaş, ayaklanma ve direniş arasındaki yakın bağ

onun tanımını güçleştirmektedir. Bu bakımından Agamben, istisna ha-

linin normal halin zıddı ve devlet gücünün en aşırı iç çatışmalara doğ-

rudan yanıtı olmasından ötürü, iç savaşın istisna haline nazaran belir-

siz bir alanda kaldığını belirtmektedir. Bu noktada Hitler’in iktidarı ele

alır almaz “Halkın ve Devletin Korunması Kararı”nı örnek gösteren

Agamben, bu kararın Weimer Anayasa’sının kişisel özgürlüklerle ilgili

maddelerini askıya almasını ve hiçbir zaman yürürlükten kaldırılma-

masını göstererek, durumu hukuki açıdan on iki yıl boyunca süren

Agamben, İstisna Hali, s. 9.

Agamben, İstisna Hali, s. 10.