133

225

TBB Dergisi 2017 (133)

Hakan PEKCANITEZ

mi ile taraflardan biri lehine doğmuş ve kendisine uyulması zorunlu

olan hakka, usûlî müktesep (usûle ilişkin kazanılmış) hak denir.

Usûlî müktesep hak çeşitlerinden birisi, yerel mahkemenin

Yargıtay’ın bozma kararına uyması ile doğar. Yargıtay’ın bozma ka-

rarına uyulması ile aslında iki tür usûle ilişkin kazanılmış hak doğar.

Bunlardan ilki, Yargıtay’ın bozma kararına yerel mahkemece uyma-

sı ile bozma kapsamı doğrultusunda inceleme yapmak zorunluluğu

doğar. İkinci olarak, bozma kapsamı dışında kalan hususlar hakkında

yerel mahkemece inceleme yapılamaz ve karar verilemez. Bozma kap-

samı dışında kalan hususlar adeta kesinleşir.

Usûlî müktesep hak, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu gibi

Hukuk Muhakemeleri Kanunumuzda da düzenlenmemiş içtihadı bir-

leştirme kararları ile kabul edilmiştir. Gerek 1959 ve gerekse 1960 ta-

rihli içtihadı birleştirme kararları, ilk derece mahkemelerinin, bozma-

ya uyması üzerine yeniden yapacakları yargılamalarda, iradî olarak

uydukları veya kanunen uymak zorunda kaldıkları Yargıtay bozma

ilâmları ile bağlı bulundukları kuralını benimsemiştir.

1959 gün ve 13/5 sayılı içtihadı birleştirme kararı bozma kapsamı

dışında kalan hususların kesinleşeceğine ilişkindir. Nitekim bu karara

göre:

“

… Temyizce bir kararın bozulması ve mahkemenin bozma kararına

uyması halinde bozma kararının bozma sebeplerinin

şümulu dışında kal-

Kuru, Hukuk Muhakemeleri Usulü, C.V, s.4737; Kuru, Usuli Müktesep Hak, Dr.

A. Recai Seçkin’e Armağan, Ankara 1974, s.395 vd.; Kuru, İstinaf Sistemine Göre

Usul, s. 740; N. Turhan, Kazanılmış Hak Kavramı ve Yargıtay Hukuk Genel Ku-

rulunun Bu Konu ile İlgili Bir Kararı Üzerine Düşünceler,

Yargıtay Dergisi

, 1992/4,

s.461 vd.; M. Tuluay, Usule İlişkin Kazanılmış Hak,

Dicle Üniversitesi Hukuk Fakül-

tesi Dergisi

, 1984/2, s.61 vd.; Akgündüz G./Saltık S., Usul Hukukunda Kazanılmış

Hak,

Türkiye Barolar Birliği Dergisi,

1993/2, s.165 vd.; Özekes, Pekcanıtez Usûl, s.

2187;Şavata Tanverdi B., Medeni Usul Hukukunda Kazanılmış Haklar ve Özellik-

le Usuli Kazanılmış Haklar, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1993.

Ayrıca bkz. Kuru, Hukuk Muhakemeleri Usulü, C. V, s. 4739 vd.; Kuru, İstinaf Sis-

temine Göre Usul, s. 741-744; B. Kuru/R. Arslan /E.Yılmaz, Medenî Usûl Hukuku

Ders Kitabı, 25. Baskı, Ankara 2014, s. 629 vd.; Umar B., Hukuk Muhakemeleri

Kanunu Şerhi, 2. Baskı, Ankara 2014, s. 1071-1076 (“Şerh”); Yılmaz, Şerh, C. 3, s.

3341 vd.; Özekes, Pekcanıtez Usûl, 2187 vd.; Postacıoğlu İ.E./Altay S., Medenî

Usûl Hukuku Dersleri, 7. Bası, s. 926 vd.; Ş.L. Görgün, Medenî Usûl Hukuku 5.

Baskı, Ankara 2016, s. 623; Karslı A., Medeni Muhakeme Hukuku, 4. Baskı, İstan-

bul 2014, s. 743-744.