133

275

TBB Dergisi 2017 (133)

Remzi DEMİR

tekniklerinin kullanımından kaçınılacaktır. Ayrıca Sözleşme’nin 18.

maddesinde, hukukun embriyon üzerinde tüpte araştırmaya izin ver-

mesi halinde, embriyon için uygun koruma sağlanacaktır. Ancak aynı

maddesinin ikinci fıkrasında, salt araştırma amaçlarıyla insan embri-

yonlarının yaratılması yasaklanmıştır.

Hem Türk Medeni Kanunu’nda hem de Biyotıp Sözleşmesi’nde

üremeye yardımcı tedavi yöntemleri ve bunların sonuçları hakkında

doğrudan bir düzenleme bulunmamaktadır. Konuya ilişkin en yakın

düzenleme Türk Medeni Kanunu’nun m. 23/3. maddesidir. Bu düzen-

lemeye göre;

“Yazılı rıza üzerine insan kökenli biyolojik maddelerin alınması,

aşılanması ve nakli mümkündür. Ancak, biyolojik madde verme borcu

altına girmiş olandan edimini yerine getirmesi istenemez; maddî ve

manevî tazminat isteminde bulunulamaz.”

Bu hükmün geniş yorumlanmasıyla, insan üreme hücreleri olan

yumurta ve spermin alınması, aşılanması ve naklinin olanaklı olduğu

sonucuna ulaşılabilir.

Biyolojik madde kavramı, canlı organizmaları

oluşturan, organ, doku ve hücreler ile bu organizma tarafından üre-

tilen salgı ve atıklara verilen genel adlandırmadır. Bu açıdan bakıldı-

ğında, beyin, lenf dokusu, yumurta, ter, idrar ve saç gibi materyaller

biyolojik madde olarak tanımlanmaktadır.

Üremeye Yardımcı Teda-

vi Uygulamaları Ve Üremeye Yardımcı Tedavi Merkezleri Hakkında

Yönetmelik m. 4/ğ maddesinde üremeye yardımcı tedavi yönteminin

tanımı verilmiştir. Bu hükme göre;

“Üremeye yardımcı tedavi (ÜYTE): Anne adayının yumurtası ile

kocanın sperminin çeşitli yöntemlerle döllenmeye daha elverişli hale

getirilerek, gerektiğinde vücut dışında döllenmesini sağlayıp, gamet-

lerin veya embriyonun anne adayına transferini kapsayan ve modern

tıpta bir tıbbi tedavi yöntemi olarak kabul edilen uygulamalar” olarak

belirtilmiştir.

Emel Badur, a.g.e, s.184

Arif Barış Özbilen ., İnsan Kökenli Biyolojik Maddelere İlişkin Hukuki İşlemler,

İstanbul, 2011, s. 8